वळून आपल्या कार्याचे मूल्यांकन व विहंगमावलोकन अपवादानेच करतात. यासाठी त्यांना रौप्योत्सावादी प्रसंगांची वाट पाहावी लागते. शैक्षणिक व सामाजिक संस्थेचा संबंध सतत समाजधारणेशी असल्याने अशा संस्थांत सतत मूल्यांकनाची व्यवस्था असायला हवी. ती नसल्याने आपल्या कार्याचे सुवर्णमहोत्सव साजऱ्या करणाऱ्या संस्था पन्नास वर्षांच्या दीर्घ वाटचालीनंतर ही तुरुंगसदृशच राहतात. त्यांचे बंद दरवाजे सताड उघडले न जाता ते 'किलकिले' झाले, यात कार्यकर्त्यांना, संस्थांना आकाशास हात टेकल्यासारखे वाटते, हे लेखिकेचे निरीक्षण सर्वांनाच अंतर्मुख करायला भाग पडेल असा मला विश्वास आहे.
कु. मीना शेटे यांनी 'वंचितांचे विश्व' या सामाजिक चिकित्सक ग्रंथात कोल्हापूर जिल्ह्यातील अनाथ निराधार मुले, मुली व महिलांचे संगोपन व पुनर्वसन कार्य करणाच्या संस्थांबरोबर अंध, अपंग, मतिमंद, कुष्ठरोगी, मूक बधीर, झोपडपट्याच्या, वृद्धाश्रम इत्यादीचा केवळ परिचय देण्याचे बाळबोध कार्य केलेले नाही. सर्वच संस्थांचा परिचय पार्श्वभूमी, वस्तुस्थिती व उपसंहार अशा त्रिस्तरीय पद्धतीने दिलेला आहे. प्रस्तावनेत संस्था संचालनामागील ध्येय, उद्दिष्टांची चर्चा करून परिचयान्तर्गत संस्थेचे वस्तुनिष्ठ चित्र उभे केले आहे. माझ्या दृष्टीने या ग्रंथात उभे केलेले कोल्हापूर जिल्ह्यातील सामाजिक संस्थांचे वस्तुनिष्ठ चित्रण ही या ग्रंथाची सर्वाधिक महत्त्वाची अशी जमेची बाजू होय. व्यक्ती जशी स्वत:चे वस्तुनिष्ठ रूप न्याहाळू शकत नसते तसेच संस्थांचेही असते. आपण काही तरी भव्य, दिव्य, समाज हितवर्धक व क्रांतीकारी उभारणी कार्य करतो असा आविर्भाव नि अहंकारात संस्थांना असल्यालने अपवादानेच आपल्या त्रुटींचे भान त्यांना राहत असते; असे भान करून देण्याचे कार्य हे पुस्तक करत असल्याने त्याचे योगदान असाधारण म्हणावे लागेल. उपसंहारात लेखिकेने त्रुटींच्या अनुषंगाने उपाय सुचविले आहेत. सर्व संस्थांनी त्यांचा गंभीरपणे स्वीकार केल्यास कोल्हापूर जिल्ह्यातील सामाजिक संस्थांचा दर्जा सुधारण्यास नि उंचावण्यास खचितच मदत होईल.
सूक्ष्म निरीक्षण, संयम, निष्कर्षाचे कठोर प्रकटीकरण, नि:पक्षपातीपणासारख्या लेखन गुणांमुळे या पुस्तकाचे मूल्य अधिक होय. लेखिकेस प्रत्येक क्षेत्राची तांत्रिक बैठक नाही, त्यामुळे चिकित्सा मर्यादा स्पष्ट जाणवते. हे असले तरी त्यामुळे पुस्तकाच्या मूळ उपयोगितेवर मात्र कुठे मर्यादा येते असे म्हणणे अन्यायाचे ठरेल.
हे पुस्तक वाचल्यावर जाणवले की महाराष्ट्रातील प्रत्येक जिल्ह्याचा
