________________
९ वें]. अंतररचना. wwwramanawwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww गवत, बांबू वगैरे तृण जातीत, ग्रंथी मध्यभागी नसून बाहेरील अंगास वाढतात. मध्यभागांतील पेशी पुढे नाहीशा झाल्यामुळे खोडांत मध्यपोकळी उत्पन्न होते. येथे एक गोष्ट सांगणे जरूर आहे की, एकदल धान्य वनस्पतीच्या खोडांत खरें कवच ( True bark) नसून सालींच्या पेशी जाड कातडीच्या बनून त्याच कवचाचे काम देतात. दरवर्षी साल झडून नवी कधी येत नाही, खोडामध्ये वय दर्शविणारी वर्तुळे ( Annual rings) अथवा अंतराल पदरही आढळत नाही. - फर्नचा खोड याचप्रमाणे सूक्ष्मदर्शकयंत्रांत पाहिला असता त्यांत एकापेक्षा अधिक स्तभ (Steles ) आढळतात. उपरित्वचा येथे असते खरी पण तिचं महत्त्व फारसे नसते; कारण संरक्षण करण्याचे काम आतील जाड कातडीच्या पेशीचे वर्तुळ करीत असते. हे वर्तुळ दोन जागी अपुरे असते. ह्या दोन अपुऱ्या जागेचा त्वचारंध्रासारखा उपयोग होतो असें म्हणता येईल. त्यामुळेच अंतरवायूचा बाह्य हवेशी संबंध राहतो. साधारणपणे खोडांत तीन मुख्य जालें आढळतात. जागजागी काळ्या रंगाचे पट्टे असून लंब दिशेत जाड कातडीची पेशी जाले असतात. पिवळट रंगाच्या वाटोळ्या ग्रंथी अव्यवस्थित असून इतर भाग मृदु समपरिमाण पेशींनी भरलेला असतो. जाड कातडीच्या पेशींत लांकडी तत्व असल्यामुळे त्या टणक लांकडाप्रमाणे कठीण होतात. समपरिणाम जालांत मध्यपोकळ्या असून ह्या पेशीमध्ये सात्त्विक कण सांठविले असतात. ग्रंथीसभोवती अंतत्वचेचा एक एक पदर असून अंतरत्वचेमध्ये सात्विक कण वगैरे असत नाहीत. परिवर्तुळांत सत्त्वाचे कण आढळतात. ग्रंथीचे मध्यभागी काष्ठ असून दोन्ही बाजूस तंतूकाष्ठ असते. संवर्धक पदर ग्रंथीमध्ये असत नाहीत. पूर्वीप्रमाणे काष्ठामध्ये अथवा तंतूकाष्ठांमध्ये निरनिराळ्या वाहिन्या असतात. एकंदरीत हे खोड एकदल अथवा द्विदल वर्गापेक्षा वेगळे असून ह्यांत अधिक स्तंभ असल्यामुळे असल्या खोडास बहुस्तंभी ( Poly steler ) म्हणतात. पूर्वीची खोडें एकस्तंभी असून त्यांत सर्व काष्ठादि पदरांचा समावेश होतो. पाने:-पानाच्या अंतररचना मुख्य तीन असून व्यक्तिमात्र पानाच्या आकार मानाप्रमाणे ह्या तीन रचनेपैकी, कोणतीना कोणती रचना प्रत्येकांत
