उपपर्णे लहान असून फार दिवस पानांचे बुडी राहत नाहींत. लाख, वाटाणे वगैरेमध्ये उपपर्णे मोठी असल्यामुळे ती मुख्य पानें अगर पत्रे आहेत असा चुकीचा समज होण्याचा संभव आहे. गुलाबांत, पानांचे बुडी ती दोन्ही बाजूस चिकटलेली असतात. वुइलो, छतावर, तगर वगैरेमध्यें पानांचे देठावर उपपर्णे येतात. कुटू ( Buckwheat ) नांवाची वनस्पति उत्तर-हिंदुस्थानांत पुष्कळ ठिकाणी आढळते. तिच्या फळांतील बीजें दळून त्या पिठाचा उपयोग भाविक लोक एकादशीचे दिवशी अगर उपवासाचे दिवशीं करितात. येथे पानांचे बुडाशी उपपर्णे वाढून देठाभोवती गुंडाळतात. ह्या उपपर्णत हरितवर्ण पदार्थ (Chlorophyll ) नसतो. अशा प्रकारची खोडाभोंवती गुंडाळलेली उपपर्णे रेवाचिनीमध्ये आढळतात. बाभूळ, वाघाटी, इंगाडारसिस वगैरेमध्ये कांटेरी उपपर्णे असतात. मंजिष्ठ, कॉफी, आयक्झोरा वगैरेमध्ये पाने समोरासमोर असून उपपर्णे पानांचे पोटाकडील बाजूस येतात. दोन्ही उपपर्णे एकमेकांस चिकटून, एकच उपपर्ण आहे असे वाटते. स्मायलॅॅक्समध्ये उपपर्णे लांब सुतासारखी असून, त्यांचा दोरीप्रमाणे वेलास वर चढण्यास उपयोग होतो. सोनचाफा, अंजीर, वड, पिंपळ इत्यादि झाडांमध्ये उपपर्णांचा उपयोग कळ्यांभोंवती संरक्षक आवरणासारखा होतो.
पाने चांगली फुटली म्हणजे कांहीं उपपर्णे गळू लागतात. तसेच कांहीं पानांबरोबर पुष्कळ दिवस टिकतात. जसे गुलाब, बेरी, स्ट्रॉबेरी, वाटाणे वगैरे. उपपर्णे एकदल धान्य वनस्पतींमध्ये कधी आढळत नाहीत. विशेषेकरून द्विदलधान्य वनस्पतींमध्ये पानांचे बुडाशी ती आढळतात. विशिष्ट वनस्पतींमध्ये तीं विशिष्ट रीतीनें उपयोगी पडतात ही गोष्ट खरी; तथापि त्यांचा सार्वत्रिक उपयोग आहे असे म्हणता येणार नाहीं.
देठः-सर्वच झाडांच्या पानांस देठ असत नाही, पण आंबा, फणस, उंबर, पिंपळ वगैरेमध्यें तो असतो. साधारणपणे देंठाचा आकार वाटोळा असतो. ऊस, वेळू, दूर्वा वगैरे तृणवनस्पतींत देठाचा आकार तरवारीच्या म्यानासारखा असून तो खोडाभोंवतीं गुंडाळतो. म्हणजे येथे पानाचे बूड व देठ दोन्ही म्यानासारखी होतात. जेथून खरे पत्र सुरू होते, त्या ठिकाणी पातळ माशीच्या पंखाप्रमाणे पांढरा पापुद्रा असून त्यावर कधी कधी केस येतात. लिंबू, नारिंग, चकोत्रा वगैरे पानांच्या देठावर दोन्ही बाजूस दोन पक्ष वाढतात. कांहीं अकॅशियामध्ये
