६ : लोकसत्तेला दण्डसत्तेचे आव्हान
ग्रंथाचे लेखन वर सांगितलेल्या काळांत झाले असल्यामुळे समकालीन म्हणून केलेले उल्लेख अर्थातच त्या वेळचे आहेत. विवेचनाचे धागे दोरे उस्तरूं नयेत व अनुसंधान बिघडूं नये म्हणून ते तसेच ठेविले आहेत. सातव्या प्रकरणांत थोडी भर नव्याने घातली आहे. इतर प्रकरणांत क्वचित् कांही वाक्यांत फिरवाफिरव केली आहे. मूळ लेखनाच्या नंतरच्या वर्ष दीड वर्षातले कांही उल्लेख त्यांत आले आहेत. संदर्भावरून तें सहज ध्यानांत येईल.
कॉन्टिनेन्टल प्रकाशनचे मालक व माझे विद्यार्थि-मित्र श्री. अनंतराव कुलकर्णी यांचें जुलैच्या महापुरांत फार प्रचंड नुकसान झाले आहे. पूर्व-योजनेप्रमाणे हा ग्रंथ प्रसिद्ध होणें आता अशक्य आहे असेंच मी समजून चाललो होतों. त्यांच्याजवळ मी हा विषय काढला तो भीतभीतच. पण त्यांनी ग्रंथप्रकाशनाची योजना तारखांसकट कागदावर लिहून काढली, आणि पूर्वीच्याच धडाडीने ती पार पाडली. त्यांचे पुरेसे आभार मानणें मला जमेल असें वाटत नाही. त्यांनी हे जें केलें त्यांत अशी पुस्तकें प्रसिद्ध झालीच पाहिजेत या त्यांच्या आग्रहाचाहि भाग आहे, हें नमूद करण्यास मला आनंद वाटतो.
ग्रंथाची पहिली एक दोन प्रकरणें प्रसिद्ध होतांच अनेक वाचकांनी, मित्रांनी, विद्यार्थ्यांनी हा विषय ग्रंथरूपाने प्रसिद्ध व्हावा अशा सूचना केल्या, आग्रह धरला. कित्येक विद्यार्थ्यांनी त्या लेखांचें सामुदायिक वाचन व अभ्यासहि केल्याचे मला कळविलें. यामुळे अशी एक अंधुक आशा मनांत वाटते की, लोकशिक्षणासाठी अवश्य असलेली तरुणांची संघटना भारतांत निर्माण व्हावी हे स्वप्न कदाचित् साकार होईलहि.
लेखक
