दुपारचे दोन वाजले की ती जिना उतरून खाली येणारच. रोज चार पाच जण सही घेण्यासाठी आलेलेच असत. एखादी वृद्धा. मुलांना तिच्या नावची संपत्ती हवी असे. मुले तिला घेऊन येत. तिच्या संमतीपत्रावर त्या बाईंची सही असे. पण बाई सगळी सविस्तर चौकशी केल्याशिवाय सही देत नसत. कुण्या आसन्नमरण व्यक्तीची साक्ष नोंदवायला तिला जावे लागे. ती तांगा वा मोटारीची अपेक्षा न करता घरापर्यंत पायी जाऊन, त्या व्यक्तीला दिलासा देणाऱ्या गोष्टी बोलून सही करी. तिला त्या लहानशा जिल्ह्याच्या गावचे लोक बाई म्हणत. घर समतावादी. ओळखीच्यांना थेटवर प्रवेश असे. बाईच्या या मधाळ स्वभावामुळे गावातल्या सर्व जाती जमातीच्या बाया स्वत:चे दुःख मोकळं करायला बाईकडे येत. दुःख कोणतं? नवरा दारू पितो.. बेदम मारतो. सासू कोंडून घालते.. उलथनं तापवून चटके देते.. जेवायला देत नाही.. नवऱ्याशी बोलू देत नाही. सासरा शिव्या घालतो., माहेरून पैसे, सोनं आण म्हणतो, दिराची नजर चांगली नाही.. जाऊ जाच करते. वगैरे..वगैरे..वगैरे.
एक दिवस एक मध्यमवयीनबाई मोठमोठ्याने रडत आली. बरोबर दोन तीन बाया. आल्या आल्या डोक्यावरचा पदर काढून तिने पाठ दाखवली. पोलके फाटले होते. पाठीवर वेताचे सप सप वार केलेले. इंचभर जागा मोकळी नव्हती. घाव रक्ताळले होते...
त्या बाई दोन शब्द गोड बोलण्या पलिकडे, नवऱ्याला समजावून सांगते, आणि चहा पाजण्या पलिकडे काय करणार होत्या ?...?
रुणझुणत्या पाखरा / १
