१३७
भागापासून उलगडते. असें झाल्यानें आंसाचा जाडे भागाचा परिघाइतकें दोराचे एक टोंक कमी होतें, आणि आंसांचा बारीक भागाचा परिघाइतकें दोराचें दुसरे टोक लांब होते; यावरून दोन आंसांचा परि- घांचा अंतराइतक्या परिमाणाने सर्व दोर कमी होतो, आणि त्या अंतराचा अर्धाइतक्या स्थळांतून वजन वर येतें. यावरून असें ठरवितां येतें कीं चाकाचा त्रि- ज्येस जसें आसाचा दोन त्रिज्यांचे अर्ध अंतर, अथवा चाकाचा त्रिज्येचे दुपटीस जसें आंसांचा त्रिज्यांचे अंतर, तसे शक्तीचे गमनस्थळास वजनाचे गमनस्थळ होईल; यामुळे शक्तीला तिचा गमनस्थळानें गुणून तो गुणाकार जर, वजन आणि त्याचे गमनस्थळ यांचा गुणाकाराबरोबर येईल, तर शक्ति वजनास तोलून धरील.
चाकास शक्ति लागू करण्याचा तन्हा अनेक आ- हेत; शक्तीची योजना चाकाचा द्वाराने आसावर करावी ती कधीं कधीं तशी न
करितां, ९३ व्या आकृतीप्रमाणे, आंसास एक लोखंडी दांडा बसवि तात, तो उच्चालकाचे काम करितो, आणि त्याचा वाटोळ्या फिरण्यानें चाकाचें काम होतें. या यंत्रानें वि- हिरींतून पोहोन्याने पाणी काढितात,
आकृति ९३.
विहीर खोल असल्याने कधीं कधीं दोर आसाभोवती एक वेळेपेक्षा अधिक वेळा गुंडाळतो; अशा पक्षी जेव्हां
