पान:बालबोध पुस्तक दहावे.pdf/७७

७४

 पास्तूर हे फ्रान्स देशांत डोल येथें इसवी सन १८२२ ह्या वर्षी जन्मले. त्यांचे वडील नेपोलियन बादशाहाच्या धामधुमीत लप्करी शिपायाच्या नोकरीवर होते. त्या वे ळच्या लढाया संपल्यानंतर त्यांस घरी बसून कातडीं क माविण्याचें काम करून आपला निर्वाह करावा लागला. पास्तूर हे प्रथमतः बेसांकान येथील शाळेत जाऊन शिकले. तेथें त्यांना रसायनशास्त्राची गोडी लागली; आणि तेव्हांपा- सून त्या शास्त्राचा त्यांनी व्यासंग केला. सन १८४३ ह्या वर्षी ह्मणजे आपल्या वयाच्या बाविसाव्या वर्षी त्यांनी एकोले नार्माल ह्या पाठशाळेंत जाऊन पदार्थविज्ञानशास्त्राचा अभ्यास केला. तेथें असतांना त्यांनी स्फटिकाकृति पदा- र्थांच्या रचनेविषयीं एक अत्यंत गहन कोडें सोडवून मोठी कीर्ति संपादिली.
 पास्तूर हे बत्तीस वर्षांचे असतांना त्यांस त्यांच्या शा स्त्रीय विषयांच्या पारंगततेवरून लिलि येथील विश्वविद्या- लयांत एक मानाची जागा मिळाली. लिलि हें शहर मद्या- वरून प्रसिद्ध आहे. तेथें साखरेपासून अल्कोहोल नांवाचा मद्यार्क तयार करीत असतात. ह्या शहरीं असतांना पा स्तूर ह्यांनीं एक नवीन सिद्धांत काढिला; आणि त्याव- रून त्यांची फार ख्याति झाली. त्याचा प्रकार असाः- त्यावेळेपर्यंत युरोपांतील प्रमुख रसायनशाख्यांचें असें मत होतें कीं, ताडी, माडी, गूळ, साखर, इत्यादि पदा- थत जी स्वाभाविक क्रिया चालू होऊन त्यांची दारू ब- नते, ती क्रिया त्या पदार्थात हवेंतल्या प्राणवायूमुळे घ डते. ह्या मताच्या संबंधानें पास्तूर ह्यांनीं अनेक प्रयोग करून पाहून असें सिद्ध करून दाखविलें कीं, ती क्रिया