( २११ ) लीभवति वरटानां वेशन्तशायिनीनां मन्जुनि मञ्जीर शिजितज जल्पिते । निद्राविद्राणद्राधीयासे द्रावयतीवच विरहिहृद्गानि सार- सरसिते । भाविवासरबीजाकुरनिकर इव च विकीर्यमाणे जगति प्रदीपप्रकरे निवासस्थानमगात् । " ह्या उतान्यावरून सृष्टिसौंदर्याचें स्वाभाविक वर्णन करण्यांत देखील आपल्या कवीचें नैपुण्य व चातुर्य दिसून येतें. पुढील शरदऋतूंतील सृष्टिसौंदर्याने नैसर्गिक वर्णन व बाणाचें परत घरी येणं. “अथ कदाचिद्विरलितबलाहके, चातकातङ्ककारिणि, कणत्कादम्बे, दर्दुरद्विषि, मयूरमदमुषि, हंसपथिक सार्थसर्वातिथौ, घौतासिनिभनभसि, भास्वरभास्वति, शुचिशशिनि, तरुणतारागणे, गलत्सुनासीरशरासने, सीदत्सौदामनीदानि, दामोदरनिद्राहि, द्रुतवैदूर्यवर्णार्णसि, घूर्णमान मि हिकालघुमेघमोघमघवति, निमीलनीपे, निष्कुसुमकुटजे, निर्मुकुलक- न्दले, कोमलकमले, मधुस्यन्दीन्दी वरे, कल्हाराल्हादिनि, शेफालिकाशी- तलीकृत निशे, यूथिका मोदिनि, मोदमानकुमुदावदातदशदिशि, सप्तच्छ. दधूलिधूसरितसमीरे, स्तबकि त बन्धुरबन्धुकाबध्यमानाकाण्डसंध्ये, नीरा- जितवाजिनि, उद्दामदन्तिनि, दर्पक्षीबौक्षक, क्षीयमाणपंकचऋवाले, बाल- पुलिनपल्लवितसिन्धुरोधसि, परिणामाश्यानश्यामाके, जनितप्रियङ्गु- मञ्जरीरजसि, कठोरतत्र पुसत्वचि, कुसुमस्मेरशरे, शरत्समयारम्भे राज्ञः समीपाहूणो बन्धून्द्रष्टुं पुनरपि तं ब्राह्मणाधिव। समगात् । राज्यवर्धन हा पित्राज्ञेप्रमाणे हूणराजांस जिंकून परत आला तेव्हां त्यास मातापितर बारल्याचे समजल्यामुळे असह्य दुःख होऊन विरक्तता प्राप्त झाली व शस्त्रत्याग करून तो वनांत जाण्यास सिद्ध झाला. इतक्यात त्याची बहीण राज्यश्री इचा सेवक संवादक येऊन त्याने मालब जानें ग्रहवर्म्यास मारलें व राज्यश्रीस बंदिशाळंत टाकिलें. हे ऐकून राज्यवर्धनाची विरक्तता जाऊन त्याचें अंगांत चढलेले स्फुरण व त्यास अनुसरून त्यांचे भाषण. " सहसैव प्रविश्य शोकविकृत्रः प्रक्षरितनयनसलिलो राज्य- श्रियः परिचारकः संवादको नाम प्रज्ञाततमो विमुक्तानंद: सदस्या त्मानमपातयत् | अथ संभ्रान्तो भ्रात्रा सह स्वयं देवो राज्यवर्धनस्तं पर्यपृच्छत्-
