पान:न्याय रत्न.pdf/38

विकिस्रोत कडून
या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले नाही

________________

न्यायाची मूलतले. नुसार कारणपरखें जसजसा प्रसंग पडेल तदनुसार वेल वरंग गामन नेण्यासाठी, इत्यादि अनेक कारणानी अनेक कामांत मिथ्या बोलण्याचा मनुथमात्रांना साहजी क पार पडून गेलाआहे त्यामुळे खोर बोलणे मोगसा अपराध आहे असे कोणी ही ल शावतस्यां वागविदनाही. ३ आयल्या वचनावर दुसयाने विश्वास ठेवावा अशी आपली इच्छा असते. तेव्हांआ पण वापथ वाहून त्यास रचात्रीचारावी या हेतूने मजकूर सांगत असतो व तोही शप धवाहून सांगितल्यावर विश्वास लिन असनो हाजगांतील मनुष्यमात्रांचा स्वाभावि करित्या परियार आहे त्याअर्थी शपथ वाहुन मजकूर सांगितलाअसता गापथहीत्याबरली जामीनगत आहे, नस्पात तोमजकूर खराअसतो वरवरामाननात अशी बहुधा लोकांची प्रवृत्ती आहे.यावरुन जेथे मजकुराचे खरेपणाची अवश्यकता अ सने तेथे शायथेची योजना असते, हीजगाची स्थिती सामान्यत: दिसोनयेने-कायो किंचा न्याय होणे तेजगाचे स्थितीस चरितीभातीस अनुसरून होत असतात, यासारी त्यांनहीं शपथेची योजना असणे जरूर आहे. ३ कोणतीही गोए उपाचण्याची लस्पट कोणच्याही पाण्याच्याने सर्वज्ञाती मान परमेश्वराजवळ चालं सकत नाही. शपथेन ईश्वरीअंबा असतो वस्मरण करावे त्याठिकाणी नोअहत्ययाने हजर असनोच असतो तो सत्यचारी आजिरवारयाचे शासन करणारा चन्यायी आहे चमकृत्यांचा नोज्ञावा आहे यामुळे त्याचे समक्ष बोडेबोलण्याविषयी अंत:करणांत भीतीअसते तेणेकड़न खोटेन बोलावेज शी भावना मनुष्यावे हदयांत प्रायः साहजिक रितीनेच उत्पन्न होते अशी त्याराप थेची योग्पना आहे. यासाठी शपथेवरील गोष्ट योग्यपुराव्याने खोटी ठरेपर्यतरवरा मानाची अशी शपथही आपली योग्यता दाखविते असें उपउबरिसने. ५ शिक्षा देणेती इनसाफ केल्यावाचून देववन नाही बजेसत्य तोचर साफ अस तो म्हणूनन इनसाफहोणेतो गुराव्यावांचून होतनाही यावरून पुरावा असणे नोभ र्थातच निर्वाध रितीने परा असला पाहिजे-नसारबरा निघण्याचामार्ग शपथ देऊ नमजकूर विच्यारणे हाआहे कारण दायथवाहन सांगितलेला मजकूर भरवसाठेवण्यास पात्रजसती अथवा शपथवाहिली साअर्थी रयोगमजकुर सांगण्याकडे साक्षीदाराचे अंत कर्ण वळणार नाही यशपथेवरील मजकुरांत खोटसाळयणाचा अंश कमीअसनो इत्याच कारणानी साक्षीचे कामांत आपथ अगर प्रतिक्षेनी अरबबेकरून योजना के लेलीआहे. १५ साक्षीदाराम रापथ देण्याचा अधिकार योग्यरितीने मिलाल्यावाचून त्यान्या याधीशाने साक्षीदारास शपथ देणे हे योग्य होतनाही याच सिधांतावरुन ज्या