पीडीएफ सुरेशभट इन च्या सौजन्याने छन्दोरखना (o १३ मात्रांचा ओक भाग आणि ११ मात्रांचा ओक भाग मिळून दोह होतो असें मानण्याचा प्रघात आहे. ' तेरह मत्ता पढम पअ पुणु औआरह देह पुणु तेरह औआरहहि दोहा लक्खण ओह ” (प्रापै १/७८ ) परन्तु दोष्ह्याचें लक्षण देणा-या छन्दःशास्त्रकारांतील प्राचीनतम असा विरहाड्क दोह्याचे लक्षण निराळ्या रीतीने देतो.
- तिणि तुरंगा ऐणेझुरओ विष्पाअिक्का कण्णु
दुवहअपच्छद्धे वि तह वद लक्खणझुण अण्णु” (विवृ ४/२७) तुरड्ग आणि पदाति म्हणजे चतुर्मात्रक गण, नूपुर म्हणजे ओक गुरु आणि कर्ण म्हणजे दोन गुरू ही परिभाषा ध्यानांत घेतली की दोह्याची मोडणी - - - - - - + ।----++] अशी होते आणि मात्रांची सङ्ख्या १४ नि १२ अशी होते ! अर्थात् विरहाङ्क हा लिखितापेक्षा झुचारिताला महत्त्व देतो हें झुघड आहे. कारण चरणान्त्य अक्षर हे दिसायला नेहमीच लघु असूनहि तें गुरु आहे असें तो स्पष्ट म्हणतो. त्याचप्रमाणे बारा मात्रांनन्तर येणा-या लघु अक्षरालाहि गुरु मानतो हेंहि ओघड आहे. त्याच्या लक्षणांतील * ओ? हें अक्षर दिसायलाहती गुरु आहे. परन्तु खालच्या ओळींतील * ह” हैं दिसायला लघु असूनहि झुचारतः गुरु आहे म्हणूनच तो गुरु मानीत असावा. जोअिन्दुष्कृत योगसारांतील पुढील भुदाहरणांत पहिले पाद दिसायलाहि चौदा ' वड्भुतद्भुसंजमुसौल जिया- ० अिय सच्वाअ ववहारु मोक्खह कारण ओक मुणी- ० जो ताअलोयहु सारु ” (जीयो ३३ ) हेमचन्द्र नेहमीच्या दोह्याप्रमाणेच शुदाहरणे
- पिअहु पहारिण आिकिणवि-० सहि दो हया पडंति
संनद्धओ असवारभडु-० अन्नु तुरंगु न भंति” (पृ. ४१) हें देती पण लक्षण ‘ समे द्वादश ओजे चतुर्दश दोहक: ” असें देती. त्यानेच दिलेलें ‘ मम तावन्मतमेतदिह- ० किमपि यदस्ति तदस्तु रमणीभ्यो रमणीयतर- ० मन्यत्किमपि न वस्तु ?
