हवी ती शीर सापडेना. शेवटी डॉक्टर कंटाळले आणि त्यांनी सगळाच कार्यक्रम दुसऱ्या दिवसावर ढकलला.
तीनच्या सुमारास दुसरी एक डॉक्टरीण मुलगी आली. एवढ्या अर्ध्या रात्रीसुद्धा तिच्या चेहऱ्यावर आणि वागण्यात इतका काही उत्साह होता, की आम्हालाही बरे वाटले. ती श्रेयाची वर्गमैत्रीण होती हे तिने स्वत:च आवर्जून सांगितले आणि तिने, खरोखरच नातीने आजीची सेवा करावी अशी सुरुवात केली. कोपराजवळ शीर सापडेना; दंडाच्या वर खांद्यापाशी शीर शोधून काढली; रक्त चालू केले; त्याबरोबर द्यायची वेगवेगळी औषधेही ठिबकाबरोबरच देऊन टाकली. माईला श्वास घ्यायला त्रास होत होता म्हणून पलंगाची डोक्याकडची बाजू थोडी आणखीन वर केली. माईचा श्वास संथ झाल्यासारखे वाटले.
चारसाडेचार वाजले होते. नमाताई आणि सिंधूताई दोनतीन दिवस सतत जागत होत्या, त्यांना मी बळेच आग्रहाने थोडे आडवे व्हायला सांगितले. गेले दोनतीन दिवस माईचे श्वासाबरोबर सतत कण्हणे चालूच होते. आतासुद्धा श्वास जास्त संथपणे चालला होता; पण तिचे कण्हणे हळूहळू वाढत जाई तसतसे मी तिचा हात थोपटे किंवा कपाळावरून हात फिरवे. थोडेफार बोले, मग तिचे कण्हणे बंद पडायचे आणि पाचदहा सेकंदातच हलक्या आवाजात कण्हणे सुरू व्हायचे.
सगळ्या इस्पितळात नीरव शांतता होती. फक्त माईच्या चढत्या कण्हण्यामुळे गाडी कष्टाने घाट चढत असावी असा आवाज येत होता. पहाटेच्या वेळी गाडी चालवणाऱ्यांना क्षणभर गुंगी येते तशी क्षणभर का होईना मला आली असावी आणि एकदम लक्षात आले, की माईच्या श्वासाचा आवाज यायचा थांबला आहे.
मग यथाकाळ यथोचित यथाविधी जे काही पार पडायचे ते पार पडले. सगळ्या लोकांना फोन गेले. दिल्लीचे थोरले बंधू, अमेरिकेतील धाकटे भाऊ, फ्रान्समधील गौरी. दिल्लीचे वडील बंधू लगेच निघाले पण पुण्याला पोचायला त्यांना निदान ४ वाजणार होते. त्यामुळे अंत्यविधी वैकुंठात चार वाजल्यानंतर करायचे ठरले. इस्पितळातून शव माईच्या लाडक्या घरी परत आणले. रुग्णवाहिकेत मागच्या बाजूला शवाबरोबर मी एकटाच बसलो होतो. यापूर्वी दोनतीन वेळा शवाबरोबर प्रवास करण्याचा प्रसंग आला होता. त्या प्रत्येकवेळी मनावर काहीएक विचित्र दडपण होते. शवाच्या सान्निध्यात काही एक अमंगलता आहे आणि हा प्रसंग जितक्या लवकर आटोपेल तितके बरे असे वाटत असे. या वेळी मात्र असे नव्हते. शैशवात आणि बालपणी ज्या आईने मला लहानाचे मोठे केले ती, चाळिशीच्या आतील आई आणि माझ्यासमोरचे ८२ वर्षांच्या वृद्धेचे शव यात
अंगारमळा । ३३
