चतुःश्लोकी भागवत/जनार्दनकृपा

मी नेणें वेदशास्त्रव्यवस्था । वंशीं मूर्ख ह्नणती वस्तुता । त्या मज निजभाग्यें अवचिता । अतुडला हाता गुरु लोष्ट परिस ॥३६॥
परिस सर्वथा कोठें नाहीं । जरी असला येखादे ठायीं । तो काष्ठ लोष्ट पाषाण मूर्ख मही । मज जोडला पाही चिद्रत्नाचा ॥३७॥
माझ्या अंगीं मूर्खपण । नेणें मी परिसलक्षण । त्या मज ज्ञानदाता परिपूर्ण । श्रीगुरुचरण जनार्दनाचे ॥३८॥
परिस लोहाचें करी सुवर्ण । परी लोहाचा परिस नव्हे जाण । श्रीजनार्दनाचे चरण । मी पाषाणचि पूर्ण तो मज परिस केला ॥३९॥
ऐसा महानिधि श्रीगुरुजनार्दन । तेणें मज देखोनी अतिदीन । कल्पादीचें गुह्यज्ञान । कृपा करोनी वोपिलें ॥७४०॥
एक चिन्मात्र एकाक्षर । उमाशिव हें द्वयक्षर । विठ्ठल हा त्र्यक्षर । एक पंचषडक्षर द्वादशाक्ष पैं ॥४१॥
माझा मंत्र चतुराक्षर । चतुरचित्तप्रबोधकर । ज्ञानाब्धीचा पूर्णचंद्र । आर्तचकोरअमृतांश ॥४२॥
या मंत्राचें एकाक्षर । क्षराक्षरातीत पर । स्वयें क्षरचि अक्षर । तो हा महामंत्र जनार्दन ॥४३॥
स्रष्टया उपदेशी नारायण । तोचि मजलागीं झाला जनार्दन । तेणें पूर्ण कृपा करुन । अनादिगुह्यज्ञान वोपिलें मज ॥४४॥
मज वोपिलें ह्नणों जातां । जनार्दन मजआंतौंता । तोचि ज्ञान तोचि ज्ञाता । यापरी ज्ञानार्था अर्थविलें ग्रंथी ॥४५॥
यालागीं श्रीजनार्दन । माझेनि नांवें आपण । करिता होय ग्रंथनिरुपण । तेथें झाडा घ्याया मीपण कैचें आणूं ॥४६॥
आतां तो कर्ता मी अकर्ता । हेंही बोलणें मूर्खता । याही बोला बोलता । जाणता तत्त्वतां जनार्दन ॥४७॥
जनार्दन स्वयें जाण । स्रष्टा अनुग्रहुनी संपूर्ण । अदृष्य होऊं पाहे आपण । तेंचि निरुपण श्रीशुक सांगे ॥४८॥
जो गुह्यज्ञानाचा निजसार । जो आनंदाचा अलंकार । जो योगियांचें परात्पर । तो शुकयोगींद्र स्वयें बोले ॥४९॥
तो स्वानंदे ह्नणे परिक्षिती । भगवंतें आपुली ज्ञानगती । सांगीतली प्रजापती । अन्वयस्थिती निजबोधें ॥७५०॥
सृष्टीची उत्पत्ती स्थिती शांति । ज्ञान विज्ञान अद्वयभक्ती । आपुलें मत यथास्थिती । प्रजापती उपदेशिला ॥५१॥
पितामाता भिन्न दोनी । नसोनी जन्मला नाभिस्थानीं । पाहे तूं तो आत्मयोनी । अजन्म जनी म्हणती ब्रम्हा ॥५२॥
मोह ममता अहंभावो । नसतां भूत भौतिक पहाहो । तेव्हां सृष्टि स्रजी निः संदेहो । यालागीं पितामहो ब्रम्हयासी म्हणती ॥५३॥
नाभीं जन्मला निजपोटीं । त्यासी सृजावया भूतसृष्टी । देऊनियां निजात्मपुष्टी । पूज्य परमेष्ठी सर्वासी केला ॥५४॥
असुरसुरनर आपण । वंदिती स्रष्टयाचे निजचरण । एवढें देऊनी आत्मज्ञान । अहंकृतिपूर्ण प्रतिष्ठिला ब्रह्मा ॥५५॥
जवळुनी दूर नवचतां । चतुर्मुखा सन्मुख असतां । नारायणाची निजरुपता । पाहतां पाहतां अदृश्य होय ॥५६॥
जे घृताची पुरुषाकृती । थिजोनी अभासली होती । ते विघरोनी मागुती । राहे घृतीं घृतरुपें जेवीं ॥५७॥
तेवीं स्रष्टयावरीची कृपा पूर्ण । स्वलीला सगुणनारायण । तोचि निर्गुणत्वें महाकारण । आपआपण अदृश्य जहाला ॥५८॥
जेवीं जळाचिया गार । क्षणएक भासली साकार । तोचि पाहतां आकार । विरोनियां नीर स्वभावें होय ॥५९॥
तेवीं श्रीनारायणाची मूर्ती । स्वलीला भासली होती । ते निर्गुंणाचेचिये गती । सहजस्थिती अदृश्य झाली ॥७६०॥
ब्रह्मयापुढुनी नाहीं गेला । तेथेंचि असोनी अदृश्य जाहला । आकार लोपोनी असे उरला । स्वयें संचला निर्गुणत्वें तो ॥६१॥
यापरी देव अंतर्धान । स्वयें पावला नारायण । त्यालागीं ब्रह्मा आपण । सद्भावें पूर्ण नमिता होय ॥६२॥
श्रीनारायण साकारला । तंव तो इंद्रियां विषय केला । तोचि इंद्रियातीत जाहला । या नांव पावला अंतर्धांना ॥६३॥
वस्तु असुनी परिपूर्णं । इंद्रियां विषय नव्हे जाण । यानांव सत्य अंतर्धान । सत्य सज्ञान बोलती ऋषि ॥६४॥
इंद्रियांतें नव्हे दृष्ट । त्यातें ह्नणती गा अदृष्ट । याअर्थी ते पुराणश्रेष्ठ । बोलती पाठ अंतर्धान पैं ॥६५॥
एवं हरि पावला अंतर्धान । त्यासी स्वयें चतुरानन । बद्धांजळी करी नमन । स्वानंदपूर्ण सम्यसाम्य ॥६६॥
पूर्वीं सृष्टि नकरवे ह्नणे । ते सगळी सृष्टि स्वयें होणें । बाप सदगुरुचें करणें । अगमा दावणें सुगम करुनी ॥६७॥
न माखतां हातपावो । सृष्टिसर्जनीं ब्रह्मदेवो । सदगुरुचे कृपेचा नवलावो । आलिप्तपणें पहाहो ब्रह्मांड रचवी ॥६८॥
एवं निर्विकल्प कल्पना । ब्रह्मा करी सृष्टिसर्जना । भृतभौतिकादिगुरुरचना । पूर्णस्थिती जाणा जैशीतैशी ॥६९॥
रचिले चतुर्विध भूतग्राम । चारीवर्ण चारीआश्रम । सुरनरादि अधमोत्तम । अखिलस्वधर्मकर्म विधानोक्त ॥७७०॥
स्रष्टा करी सृष्टिसर्जन । तें आपणाहुनी नदेखे भिन्न । आपणामाजीं सृष्टि संपूर्ण । आपण परिपूर्ण सृष्टीमाजीं ॥७१॥
ब्रम्हा स्वये सृजी निष्काम । तरी लोकहितार्थ यमनियम । आचरोनी स्वधर्मकर्म । दावी सुगम प्रजांसी विधी ॥७२॥

हे साहित्य भारतात तयार झालेले असून ते आता प्रताधिकार मुक्त झाले आहे. भारतीय प्रताधिकार कायदा १९५७ नुसार भारतीय साहित्यिकाच्या मृत्युनंतर ६० वर्षांनी त्याचे साहित्य प्रताधिकारमुक्त होते. त्यानुसार १ जानेवारी १९५६ पूर्वीचे अशा लेखकांचे सर्व साहित्य प्रताधिकारमुक्त होते.