निवडक पुस्तकं वेचून वाचायच्या छंदापोटी त्याने एकदा शेजारच्या मेहता बुक सेलर्सच्या अनिलभाई मेहतांची विकेटच घेतली. त्यानं ‘आहे मनोहर तरी' मागितलं. मेहता म्हटले, 'विकत घ्यावं लागेल' राजाराम नम्रपणे निर्धाराने म्हणाला,'विकतच मागतोय.' अनिलभाई उडालेच. आता राजाराम अधीमधी येऊन पुस्तकं खरेदी करू लागला. सारस्वत-पारखी अनिलभाईंनी त्याची साहित्यिक जाण जोखली नि आपल्या दुकानात ठेवून घेतलं.
राजारामची माझी गाठ अनिलभाईंकडेच पडली. मी एकदा संदर्भ शोधाने पिसाळलो होतो. त्या पिसाट अवस्थेत राजारामनं माझ्यापुढे विलक्षण पद्धतीनं ठेवलेल्या पुस्तकामुळे तर मी स्तिमितच झालो. कारण ते संदर्भ माझे विद्यापीठ व महाविद्यालयातील एम.ए.,पीएच.डी. झालेले प्राध्यापक मित्रसुद्धा देऊ शकले नव्हते. तुम्हाला खरं वाटणार नाही राजाराम 'ललित'चा वर्गणीदार आहे. त्याला पगार अडीच हजारच आहे.पण तो हुक्की आली की पाचशे रुपयांची खरेदी करतो. ‘भाषिक कौशल्याचा विकास','शालेय प्रशासन’, ‘भावनिक बुद्ध्यांक', 'वंदे मातरम्', 'विचारांचा आविष्कार अशी त्याने निवडलेल्या पुस्तकांची नावे असतात. रोज गावी सायकलने ये-जा करतो. बसचे पैसे वाचवितो नि वाचतो.
राजारामचं वाचनवेड पाहिलं की, माझ्या मनात येतं, मराठी शिक्षक, प्राध्यापकाची एखादी जागा कुठं निर्माण झाली की त्याला नेमावं. तो शैक्षणिकदृष्ट्या पात्र नसेल पण भाषा व साहित्याची त्याला असलेली जाण तो तथाकथित पात्र शिक्षकांपेक्षा विद्यार्थ्यांपर्यंत अधिक प्रभावीपणे पोहोचवू शकेल. कारण त्याच्यात वाचनाची न संपणारी तहान आहे. शाळा, कॉलेज, विद्यापीठातील वाचकांच्या प्रतीक्षेतील ग्रंथालयं राजारामासारख्या वाचनवेड्या तरुणांना मुक्तद्वार नि मुफ्तद्वार करून दिली तरच वाचनवेड वाढेल, जगेल!
***
