म्हणून आपल्या गावात मान्यता पावलेली होती. तिचे म्हणणे असे की, पुरूषाच्या संगतीचा तिला कंटाळा होता, पण मातृत्व हवे होते. शाळेच्या नियामक मंडळाकडे तिने हे सर्व लिहून प्रसूतीची रजा मागितली व ती मंजूर झाली. कुटुंबसंस्था ही समाजाचा पाया समजली जाते, ती मूलतः बदलण्याचेच हे पूर्वचिन्ह आहे. ती नक्की कोणत्या दिशेने बदलेल, हे मात्र आत्ताच सांगता येत नाही. सत्य दोन त-हेने बदलत असतेः एक, नवनव्या शक्ती प्राप्त झाल्यामुळे जे नव्हते ते साध्य झाल्याने; व दुरारे, पूर्वीच्या सत्याचे नव्याने एक निराळेच दर्शन झाल्याने. अनुभुती जसजशी व्या होते, तसतसे सत्याचेही स्वरूप बदलत जाते. ही गोष्ट काही नवी नाe ब्राह्मी स्थितीत संसाररूपी सत्याचा अविष्कार काही निराळ्याचे स्वरूप होतो, हे आपण सर्वांनी ऐकिलेच आहे. गुरूत्वाकर्षणाच्या सत्याचा न्यू"" झालेला अविष्कार व आइन्ष्टाइनला झालेला अविष्कार ह्यात फ र व आइन्ष्टाइनला झालेला अविष्कार ह्यांत फरक आहे; पण त्यामुळे पूर्वीचा अविष्कार मिथ्या होत नाही. पूर्वी गुन्हेगार म्हटला त्याला शिक्षा करून समाजातून नष्ट करून टाकिले की प्रश्न संपला, वाटे. आता गुन्हेगार ही व्यक्ती व तिची कृती ह्या दोहोंलाही जबाबदार आहे, हे सत्य समाजाला नव्याने दिसून येऊ लागले आहे: हे समाजरचनेचे एक तत्त्व होऊ शकत नाही; पण सत्यशोधनाचा व स्वातंत्र्य हा समाजाचा एक आवश्यक हक्क समजला पाहिजे. स्वातंत्र्य हिरावून घेऊन तिला निरनिराळ्या बंधनांत टाकणारे लोक वारंवार उच्चार करितात, समाजहितचिंतकाची वस्त्रे लेतात. अ सत्य काय आहे, हे शोधून काढण्याची धडपड केली पाहिजे, या बदलत्या समाजातील बदलती सत्ये आकलन करण्याची व ती " शक्ती अंगात पाहिजे. भावनेमुळे मनुष्य सत्य शोधण्यास असम भावना प्रेमाची असो वा द्वेषाची असो, ती सत्याच्या शोधाच्या येते; व सूर्यप्रकाशाइतकी लख्ख सत्ये दिसेनाशी होतात. पाच साम्राज्यवादी आहेत म्हणावे, तर कम्युनिस्ट रशिया व चीन ह्याच नाहीत काय? केवळ भूमध्यसमुद्र मध्ये आहे म्हणून अल्प १०८ आहे. 'सत्य' सत्यशोधनाची तळमळ 'ला पाहिजे. व्यक्तीचे कणारे लोक ध्येयांचा तात. अशा वेळी । ती राबविण्याची पास असमर्थ होतो. शोधाच्या आड येतेच त. पाश्चात्य राष्ट्र चीन ह्यांची साम्राज्ये अल्जीअर्स फ्रान्सचे ।। संस्कृती ।।
