१४
मल्हार
हवा गार होती पण सुखदायकही होती. चालता चालता मी घराच्या गल्लीला आले तो पलीकडून माझी शेजारीण त्याच गल्लीला वळताना दिसली. मला पाहिल्याबरोबर ती उद्गारली, “हे काय, तुम्ही छत्री विसरला होतात वाटते ? भिजला आहात की!” मी हातमोजे काढून कोटावरून हात फिरवला तर खरेच. डोक्यावर रुमाल बांधला होता तोही भिजला होता. मी वर आकाशाकडे पाहिले तो ते नेहमीसारखेच घुघट घातलेले होते. खालचा रस्ता भिजला होता पण वाहात नव्हता. रस्त्यावरच्या दिव्यांकडे पाहिले तर चंद्राभोवती खळे असावे तसा त्यांचा प्रकाश दिसत होता. पाऊस पडत होता म्हणण्यापेक्षा हवेत पाण्याचे कण भरून राहिले होते म्हणणे जास्त बरोबर झाले असते. ह्या पावसाचे थेंब कधी दिसायचे नाहीत; आवाज काही ऐकू यायची नाही- अगदी चोरपावलाने या शेजारणीबरोबर वाट चालता चालता मला एकदम शेक्स्पिअर, ओळीची आठवण झाली. “करुणा मारून मुटकून उत्पन्न होणारी नव्हे(Quality of mercy is not strained); आकाशातून अलगद पडणाऱ्या पावसाप्रमाणे ती येते." बी.ए.च्या वर्गात ह्या ओळींवर अध्यापकांनी केलेले भाष्य अगदी मान डोलवून डोलवून ऐकले होते. त्या ओळींचा रसास्वाद घेतला होता. पण आज मला खरा अर्थ कळला. अगदी हळू म्हणजे पाऊस पडतो तरी कसा हे कळायला इंग्लंडमध्ये जावे लागले. आपल्या इकडचा पाऊस ज्यांना माहीत, त्यांना इंग्लंडमधला हलका पाऊस म्हणजे काय, हे कळणार कसे? करुणेचा पाझर अंतःकरणातून झरतो तसा हा पाऊस वातावरण ओले करतो, जमिनीला
