३२
ह्मणावें; भोंदू गुरु तसेंच निरनिराळ्या व्यावहारिक ज्ञानाचे व धंद्याचे गुरु हे मोक्षदायी सद्गुरु नव्हेत खरा सद्गुरु--
जो ब्रह्मज्ञान उपदेशी । अज्ञान अंधार निरसी ।
जीवात्मया शिवात्मयाशीं । ऐक्यता करी ॥
भवव्या घालूनि उडी । गोवत्सांस ताडातोडी ।
केली देखोनि शीघ्र सोडी । तो सद्गुरू जाणावा ॥
वासना नदी महापुरीं प्राणी बुडतां ग्लानि करी ।
तेथें उडी घालूनि तारी । तो सद्गुरू जाणावा ॥ प्राणी मायाजाळीं पडिले । संसारदुःखें दुखवले ।
ऐसे जेणें मुक्त केले । तो सद्गुरू जाणावा ॥ सद्गुरूच्या लक्षणानंतर एका समासांत रामदासांनी सत् शिष्यांचें लक्षण दिले आहे त्याचें सार खालील ओव्यांत आलें आहे.<bbr> मुख्य सत् शिष्याचें लक्षण | सद्गुरुवचनीं विश्वास पूर्ण । अनन्य भावें शरण । त्या नांव सच्छिष्य ।। शिष्य पाहिजे निर्मळ । शिष्य पाहिजे आचारशीळ ।
शिष्य पाहिजे केवळ । विरक्त अनुतापी ॥
शिष्य पाहिजे निष्टावंत । शिष्य पाहिजे शुचिष्मंत |
शिष्य पाहिजे नेमस्त । सर्व प्रकारों ॥
शिष्य पाहिजे साक्षेपी विशेष । शिष्य पाहिजे परमदक्ष । शिष्य पाहिजे अलक्ष्य । लक्षी ऐसा ।। शिष्य पाहिजे अति धीर । शिष्य पाहिजे अति उदार ।
शिष्य पाहिजे अतितत्पर । परमार्थाविषयीं ॥
शिष्य पाहिजे परोपकारी । शिष्य पाहिजे निर्मत्सरी ।
शिष्य पाहिजे अर्थातरीं । प्रवेशकर्ता ॥
पुढें निरनिराळ्या प्रकारचें ज्ञान, खरें ब्रह्मज्ञान व उपदेशाचे स्वरूप यांचे वर्णन असून दशकाच्या शेवटच्या चार समासांत बद्ध, मुमुक्षु, साधक व सिद्ध अशा मनुष्याच्या पायऱ्यांची माहिती दिली आहे. अर्थात् यांत संसारांत गढून गेलेल्या माणसापासून त्याची ज्ञानाच्या योगें.. मुक्तता
