________________
८ वें]. पेशीजाल ( Tissue ). पेशीजालांतील पोकळ्या-जेव्हां पेशीजालें तिसऱ्या प्रकारची बनतात, त्या वेळेस पेशी कमी-अधिक आकाराच्या असून परस्परांस सारख्या न चिकटल्यामुळे पेशी पेशीमध्ये पोकळ्या Intercellularspaces उत्पन्न होतात; पण पेशी जेव्हां सारख्या रीतीनें परस्परांस संलग्न होतात, त्या वेळेस ह्या मध्यपोकच्या राहण्याचा संभव कमी असतो; पण जेथें वर्तुलारुति पेशींचा संयोग होत असतो, त्या ठिकाणी पोवळ्या रहावयाच्याच. मुळ्यांचे अथवा खोडांचे वाढते कोंब सूक्ष्मदर्शक यंत्रांत पाहिले असतां पेशीजालामध्ये पोकळ्या आढळत नाहीत. कारण, येथील पेशी सारख्या असन, व्यवस्थित रीतीने परस्पर संयुक्त होतात. पण जुन्या खोडाचा अथवा त्यांमधील भेंडाचा पातळ भाग पाहिला तर पुष्कळ मध्य पोकळया आढळतात. कारण कोणत्याही रीतीने तीन वर्तुलाकृति पेशी परस्पर जोडिल्या असतां त्यामध्ये थोडी बहुत पोकळी राहणारच व असल्या वर्तुलारुती पेशींचा भरणा जुन्या भागांत अधिक असतो. नूतन कोवळ्या भागांत यांचा भरणा फार कमी असतो. व जसजसा तो भाग जुना होईल, त्या मानाने अधिकाधिक पोकळ्या उत्पन्न होतात. शिवाय वाढत्या पेशींवर कमी-अधिक दाब पडल्यामुळे पेशींचे पडदे कोपऱ्याकडे तुटन जाण्याचा संभव असतो, व जेव्हां तीन अथवा अधिक पेशी एके जागी जमतात, तेव्हां कमी-अधिक दाबामुळे त्यांचे पडदे तुटतात. त्यावेळेस या पोकळ्या आपोआप उत्पन्न होतात. पुष्कळ पोकळ्यांचा संबंध एकत्र होऊन त्यांपासून पेशीमध्य मार्ग बनत जातात. हे मध्यमार्ग वनस्पतिशरगिंन सर्वत्र खिळले असतात. विशेषेकरून पानांत अथवा पाणवनस्पतींच्या खोडांत ह्या पेशीमध्य पोकळ्या, तसेच त्यांपासून बनलेले हेवापूर्ण मार्ग अधिक सांपडतात. वाहिनीमयजाल:-पेशी जालें वनस्पतिशरीरांत निरनिराळ्या प्रकारची असतात. पूर्वी वर्णन केलेल्या मृदु व दीर्घ पेशीजाला खेरीज वाहिनीमय ( Vascular ) जालाचा एक वेगळा प्रकार असतो. त्या जालांत फिरकीदार (Spiral ) वळेदार वाहिन्या असतात. खांचेदार ( Pitted ) फिरकीदार (Spiral ) वळेदार ( Annular ) पट्टेदार ( Reticulated ) तसेंच शिडीदार (Scalariform) वगैरे पेशी कशा उत्पन्न होतात व त्यांपासून उत्पन्न होणा-या वाहिन्या Vessel त्याच आकाराच्या कां होतात हे मागील प्रकरणी
