पान:महाराजा सयाजीराव आणि कृष्णराव अर्जुन केळूसकर.pdf/३९

 या चरित्राबाबत 'एवढ्या आवडीने, प्रेमाने आणि प्रचंड जीव ओतून आपण दुसरा ग्रंथ लिहिलेला नाही' असे स्वतः केळुसकरांनी म्हटले आहे. या ग्रंथात बुद्धाचे समग्र चरित्र असून बौद्ध धर्माच्या मतांचा सारांश व त्याच्या प्रसाराचा संक्षिप्त इतिहास केळुसकरांनी दिला आहे. बुद्ध चरित्रात लेखकाचे अफाट वाचन, मूलगामी विचार, वैचारिक सामर्थ्य आणि समर्थ लेखणीचे दर्शन घडते. मराठी भाषेतील हा एक उत्कृष्ट चरित्र ग्रंथ असल्याचे मत तत्कालीन अनेक तज्ज्ञांनी नोंदवले होते. बडोद्याच्या दक्षिणा प्राइज कमिटीने या ग्रंथास पारितोषिक देऊन गौरविले होते.
 धर्मानंद कोसंबी यांनी केळुसकरलिखित बुद्ध चरित्र डॉ. भांडारकरांना वाचून दाखविले. या ग्रंथाच्या वाचनामुळेच कोसंबी बौद्ध धर्माकडे वळले. बुद्ध चरित्राच्या वाचनाने प्रभावित झालेल्या कोसंबींनी ग्रंथाचे लेखक केळुसकरांना भेटण्याची इच्छा काशीनाथ रघुनाथ या आपल्या मित्राकडे व्यक्त केली. परंतु पुढे अनेक वर्षानंतर आपल्या 'निवेदन' या आत्मवृत्तात ‘गोविंद नारायण काणेकृत 'जगद्गुरू गौतम बुद्धाचे चरित्र' वाचून आपण तल्लीन झाल्याचे' धर्मानंद कोसंबी नोंदवतात.
 गोविंद नारायण काणेकृत 'जगद्गुरू गौतम बुद्धाचे चरित्र' हे जुलै १८७९ मध्ये लंडनहून प्रकाशित झालेल्या एडविन अर्नोल्ड यांच्या 'लाइट ऑफ एशिया' या पद्यमय ग्रंथाचे भाषांतर आहे. गोविंद काणेंचे बुद्धचरित्र वाचून बौद्ध धर्माचे ज्ञान संपादणे हे आपले जीवितकार्य निश्चित केल्याचे धर्मानंद कोसंबी आपल्या

महाराजा सयाजीराव आणि कृष्णराव अर्जुन केळुसकर / ३९