s वतन-वृांच्त. 象奈 किंवा विधवा अगर कुमारका गरोदर होणें हें होय. ह्यांनाच लोक * जळोपळीचीं ? भांडणें म्हणतात. जातपंचायतींत ह्याही फियीदी पुष्कळ असतात. ह्यांखेरीज जातप्रकरणाचे आणखी दावे ह्यटले म्हणजे लग्रमोहतरांत नवरीच्या बापानें जातीच्या ठरावापेक्षां ‘ अधिक पैसा। घेणें, बायको न नांदावणें, सोयरिकीचे बखेडे, जातीला अनेगा आहे अर्से कृत्य करणें, ( जर्से, गरती कोल्हाटणीनें कुंकू लावणें, जोडवीं, बुगड्या, नथ घालणें; वडुरणीनें किंवा गोंडणीनें चोळी, नथ, बांगड्या लोकांनीं जोडा घालणें) वगैरे होत. पाटील दैवाच्या (जातीच्या) सछयानें त्यांचाही इन्साफ करतो. गुन्हेगार जातींत एकमेकांच्या दगलबाजीबद्दलचा न्याय अद्यापि जातीमार्फत होतो. त्याला प्रमाण, इमान किंवा दिव्य म्हणतात. आपल्या साथीदाराला चेोरून जर एखाद्या भामटयानें चेोरीचा माल बळकावला असा संशय आला तर जात त्याला ‘ तेल-रवा' किंवा . * तेल-गोटी ' चें प्रमाण करावयास लावते. तें असें कीं, कढईत तेल कढवितात व ज्यावर तोहमत असेल त्याला त्या कडकडीत तेलांतून आंगठी, रवा, गोटी किंवा पैसा हातानें काढावयास सांगतात. तेलानें जर त्याचा हात भाजला नाहीं तर तो निर्दोषी आहे असें समजतात. लंगोटीपारधी नर्दीत बुडी घेण्याचें किंवा तापलेली कु-हाड घेऊन चालण्याचें प्रमाण करतात. व्यभिचार केला नाहीं ह्याचें इमान कढत तेलांतली आंगठी किंवा पैसा काढून घेऊन फांसेपारंधिणीला दर दस-याला आपलें नव-याला करून दाखवावें लागतें. उपनिषट् कालापासून आमच्या लोकांची प्रमाणावर श्रद्धा आहे असें दिसतें. छांदोग्येोपनिषदांत १६ वे खंडांत उद्दालक आरुणी आपल्या श्वेतकेतुनामक पुत्राला सांगतो नाही, कारण त्याच्या आत्म्याला सत्याचें आवरण असतें. सीतेची अग्रिशुद्धि पुराणप्रसिद्ध आहे. असो. चौगुला हा जातपाटलाचा तैनाती 3
