नेत्ररोगतज्ज्ञांच्या एका परिषदेकरिता निघून गेली. अहमदाबादची परिषद संपवून गौरी आंबेठाणला परत आली. ते तिच्या फ्रान्सच्या डॉक्टर प्रोफेसरांच्या बरोबर. माणस मोठा अफलातून. व्यवसायाने म्हटले तर डोळ्यातील कठिणातील कठीण शस्त्रक्रिया करणारा शल्यविशारद; पण भारताचा इतिहास, तत्त्वज्ञान, योगसाधना यांचा जबरदस्त व्यासंग. शेतकरी संघटना, तिची महिला आघाडी आणि, विशेषतः, लक्ष्मीमुक्तीचा कार्यक्रम यांच्याविषयी बोलताना किती ऐकू आणि किती विचारू असे त्याला होऊन गेले. मी थोडा नेट लावला असता तर गृहस्थ सगळा व्यवसाय सोडून संघटनेच्याच कामाला अगदी बिल्ला लावून तयार झाला असता! दोन-तीन दिवस मोठे छान गेले. मग प्रोफेसरसाहेबही फ्रान्सला परत गेले आणि गौरीही दिल्लीच्या स्नेह्यानातेवाइकांना भेटण्यासाठी ३० नोव्हेंबरला रवाना झाली.
त्याच वेळी अमेरिकेत स्थायिक झालेला माझा सगळ्यांत धाकटा भाऊ बायकोसह दिल्लीला आला. या माझ्या धाकट्या भावाची जीवनकथाही मोठी अद्भूत आहे. १९७६ साली त्याची दोन्ही मूत्रपिंडे निकामी झाली. दहाबारा वर्षे तो डायलिसीसवर राहिला. डायलिसीस हा मोठा किचकट आणि कटकटीचा प्रकार. डायलिसीस सुरू झाल्यानंतर इतकी वर्षे जगल्याचे उदाहरण दुर्मिळच. त्यानंतर त्याला जुळणारे एक मूत्रपिंड, अपघाती मृत्यूच्या प्रकरणी मिळाले. शस्त्रक्रिया करून डॉक्टरांनी आरोपणही केले. त्यालाही आता पाचसहा वर्षे झाली. एवढ्या दिव्यातून पार पडलेला माझा भाऊ आणि वहिनी दोघेही मोठ्या उमेदीने, अगदी हसतखेळत सगळ्या परिस्थितीचा सामना करतात. संसारातल्या एकसंधपणाला जराही कुठे तडा नाही. दोन मुले. सुदैवाची गोष्ट अशी, की दोघेही असाधारण बुद्धिमत्तेची. या धाकट्या भावाची आणि गौरीची गाठभेट दिल्लीला झाली. त्यानंतर तो पुण्याला आला. आंबेठाणच्या शेतावर आला. १३ डिसेंबरपर्यंत तो पुण्याला राहिला. आम्ही सगळी बहिणभावंडं त्या निमित्ताने एकत्र झालो. १९ डिसेंबर रोजी माझा धाकटा भाऊ बायकोबरोबर अमेरिकेस परत गेला.
मध्यंतरीच्या काळात जिल्हा परिषदा व पंचायत समित्यांच्या निवडणुका जाहीर झाल्या होत्या आणि ठरलेल्या कार्यक्रमाप्रमाणे १४ डिसेंबरपासून मी जिल्हावार महिला अधिवेशने आणि माजघर शेतीच्या प्रदर्शनांच्या कामाला लागलो. २० डिसेंबरपासून सातआठ दिवस दिल्लीला राहावे लागले. याच काळात अर्थमंत्र्यांशी अंदाजपत्रकासंबंधी चर्चा झाली आणि किसान समन्वय समितीने ८ फेब्रुवारीच्या आंदोलनाचाही निर्णय जाहीर केला.
अंगारमळा । २३
