पीडीएफ सुरेशभट इन च्या सौजन्याने सिंहावलोकन सहज फिरायला म्हणून बाहेर पडावें आणि नादांतल्या नादांत कित्येक डोङ्गर नि द-या ओलाण्डून ओखाद्या झुक्तुङ्ग शिखरावर चढावें; आणि तेथून सिंहावलोकन करितांना काय प्रदेश पादाक्रान्त झाला हा म्हणून सानन्द आश्चर्य करीत रहावें तशी माझ्या मनाची स्थिति हे शब्द लिहितांना झाली आहे. या प्रकरणीं किती परिश्रम घ्यावे लागणार आहेत याची यथार्थ कल्पना आरम्भीं आली असती तर मनाने कचच खाल्ली असती आणि मग हातून कांहीहि झालें नसतें. बेतापुरतें पुढे पाहून काम करण्यानेच सुखावह प्रगति होते असें दिसतें. २०-२१ वर्षांपूर्वी बी. ओ. ची परीक्षा आटोपल्यावर पुढील अभ्यासासाटी म्हणून मी स्वकष्टाने फासीं छन्दःशास्त्राचा अभ्यास आारम्भिला. छन्दःशास्त्राशी असा हा माझा पहिलाच परिचय होता. तत्पूर्वी मी पद्यरचना केली होती पण छन्दःशास्त्राकडे टुड्कूनहि पाहिलें नव्हते. फासों छन्दःशास्त्र म्हणजे निष्कारण कठिण करून टेविलेला ओक विषय आहे. मी प्रत्येक वृत्ताचे चार चार चरण तोण्डपाठ करावे, पुनः पुन्हा म्हणून त्यांना काही तरी ओक गोड पण साधी चाल लावावी, आणि दोन वृत्तांतील साम्यभेद ओळखण्याअितका कान सुसंस्कृत झाल्यावर अन्धुकपणें प्रतीत होणारा हा साम्यभेद पृथक्करण आणि तुलना करून स्पष्ट दृग्गोचर करून घेण्याचा प्रयत्न करावा. अशा रीतीने अभ्यास करीत असतांना फासीं छन्दःशास्त्रांतील कित्येक दोष झुघडकीस आले. परन्तु त्या शास्त्राची मी म्हणजे ओका परकीयाने केलेली पुनर्घटना ही अिराणांतील लोकांना मान्य होण्याचा सम्भव नसल्याने मी त्या दिशेने अिङ्ग्रजींत ओक पुस्तिका लिहिण्यापलीकडे काही प्रयत्न केला नाही. परन्तु हा अभ्यास करितांना पृथक्करण आणि तुलना करून शोध करण्याची जी सवय मला लागली ती फार हितकर ठरली. मराठी पद्यरचना मी अनेक वर्षांपासून करीत असल्याने माझे लक्ष जातींकडे म्हणजे मात्रावृत्तांकडे वळले. विविध जातींत रचना प्राचीन काळापासून होत आली होती; पण दिण्डी साकी अित्यादि चार पाच प्रकारांपलीकडे छन्दःशास्त्रकारांची दृष्टेि गेलेली नव्हती. चरणांतील मात्रांची सङ्ख्या मोजण्यापलीकडे त्यांनी काहीहि केलें नव्हतें.
