शतपत्रे : १८९
असे नाही; परंतु प्रत्यक्ष लोकांचे स्थितीत राहील. याजकरिता हा बदलौकिक करणारे उत्पन्नाची बाब सोडून देतील, तर चांगले होईल.
ही गोष्ट आमचे मूर्ख लोक आहेत त्यांस ठाऊक नाही. व त्यांनी दारू पिण्यापासून अनर्थ काय आहेत, ते पाहिले नाही. परंतु हे जर काही दिवस चालले तर लवकरच पहातील. सांप्रत लोक हौसेने दारू पितात व तिचे गुण वर्णितात; ते असे की, ही बळ आणणारी आहे. कोणी म्हणतात की, ही रोगनाशक आहे. कोणी म्हणतात की, यज्ञातदेखील सुरापान आहे. कोणी म्हणतात यंत्रशास्त्राप्रमाणे ही शुद्ध आहे. याप्रमाणे म्हणून हल्लीचे पंडित, शास्त्री व गृहस्थ पुण्यात व इतर ठिकाणी निर्लज्जपणाने दारू पितात. शूद्रादिक पितात हे सोडून द्या. परंतु प्रत्यक्ष ब्राह्मण व शास्त्रीदेखील शाक्त होऊन कुकर्म करतात. दारू व मांस खावयास मिळावे, म्हणून शाक्त होतात आणि पूजेचे निमित्त करून मनास वाटेल तितकी दारू पितात.
ब्राह्मण लोकांचे मुख्य शहर पुणे आहे. तेथे आम्हास पक्केपणी समजले आहे की, शास्त्री, पंडित व गृहस्थ मिळून पाचशे असामी दारू पिणारे आहेत. त्यांतील किती एक मस्त होऊन रस्त्यावर पडतात, किती एक चोरून आपले घरी यंत्रे ठेवून दारू काढतात. गूळ किंवा तांदूळ कुजवून भट्टया घरी लावतात आणि लाल तांबडे डोळे करून, कपाळी तांबडा शेंदूर किंवा कुंकवाचे टिपके लावून प्रसिद्धपणाने फिरतात व तोंडास घाण येतच असते; तसेच तोंड धरून लोकांत येतात. परंतु कोणी त्यांस बहिष्कृत करीत नाहीत. याजवरून ब्राह्मण लोक अतिशूद्राचे योग्यतेबरोबर आले आहेत किंवा नाहीत, ते पहावे. जे ब्राह्मण अशी कामे करतात, ते ब्राह्मण म्हणावे की काय ?
ब्राह्मण लोकांची नीती बुडाली; व त्यांस चांगले कोणते व वाईट कोणते हे कळत नाही; व चांगल्यांचा प्रयत्न करून त्याची स्थापना करावयाची हे त्यांस ज्ञान नाही. यास उदाहरण, बाजीराव राज्यावर होता तेव्हा जे त्याचे अंकित होते, त्यांच्या स्त्रिया त्याने भ्रष्ट करून नाना प्रकारची कुनीती केली. परंतु त्यांस प्रतिकार कोणाच्याने करवला नाही. पुण्यात शास्त्री व पंडित त्या वेळेस बहुत होते परंतु साखरभात खाऊन 'वाहवा' म्हणत गेले. याप्रमाणे त्या मूर्ख, चांडाळ, दुष्ट व अतिशूद्राहूनही नीच प्रभूस राज्यावर भटांनी व गृहस्थांनी रक्षण केला त्याचे परिणाम आज सर्वांस त्यातून बहुधा ब्राह्मणांस प्राप्त झाले आहेत.
