पुस्तक इंग्रजीत लिहीन; मग काय करावं? शाहीर सगळे सरकारच्या नादी लागले आणि संपले. तुळशीदास जाधवानं आदिलशाहाच्या दरबारात जाऊन डफावर थाप मारावी असं हे झालं. आज, शेतकऱ्यांच्या पोटी जन्मलेले म्हणवणारे शाहीर, ज्यांच्या हाती शेतकऱ्यांच्याच माना कापायच्या सुऱ्या आहेत, त्यांच्या आश्रयाने आपल्या संध्याकाळी मोठ्या आनंदात घालवीत आहेत आणि मग हे साहित्य क्रांतिकारी होऊ शकत नाही.
मग काय करावं? माझ्यासारखी सामान्य माणसं, जी साहित्यिक नाहीत ती काय विचार करतात? मागे पुण्याला आम्ही एक चर्चासत्र घेतलं होतं- शेतीवरील सबसिडीला मनमोहन सिंगांसह सर्व अर्थशास्त्रज्ञांची मान्यता घेण्यासाठी. त्यामध्ये दिल्लीच्या एक विदुषी आल्या होत्या. त्यांनी भाषणात वेगळीच भाषा वापरली. मी त्या भाषेला झिंदी (Zindi) असा शब्द वापरतो. 'झिंदी' म्हणजे झी टीव्हीवरून ऐकवली जाणारी हिंदी.मी मराठी बोलतांना एखाददुसरा अपवाद सोडल्यास किंवा जाणीवपूर्वक वापरायचा ठरविल्याशिवाय एकही इंग्रजी शब्द वापरीत नाही. इतरही भाषा वापरताना मी हेच करतो. इंग्रजी बोलताना फ्रेंच वापरत नाही आणि फ्रेंच बोलताना इंग्रजी वापरत नाही. कारण एक भाषा वापरत असताना तीत दुसऱ्या भाषेचा शब्द येऊ देणं हा मी माझ्या अभ्यासाचा अपमान आहे असं समजतो.
पण जर असा प्रश्न निर्माण झाला, की मला विचार मांडायचा आहे; पण माझ्या भाषेत मांडता येत नाही कारण माझ्या भाषेतले शब्द तोकडे पडतातं; तर मग काय करावं? शब्दांशी तडजोड करावी का अर्थाशी? मराठी भाषा जगणं महत्त्वाचं मानावं का सत्याचा शोध ही गोष्ट महत्त्वाची मानावी? मी काही अशातला नाही, की जे परदेशात जातात, तीनचार महिने राहतात आणि मुंबईला उतरताच निम्मे शब्द इंग्रजी बोलतात. आणि म्हणतात, "आमची हॅबिटच गेली हो मराठी-स्पिकिंगची!" वर्षानुवर्षे परदेशात राहून, परकीय भाषांमध्ये संपूर्ण काम करून मी शेतकऱ्यांसाठी उभा राहिलोय. कुणी मला साहित्यिक म्हणो न म्हणो, पण महाराष्ट्रातल्या आणि हिंदुस्थानातल्या शेतकऱ्यांना पदव्युत्तर पातळीवरचं अर्थशास्त्र मी 'ग्यानबा'च्या भाषेत नीट समजावून सांगितलं आहे. मराठीचं वैभव तुम्हाला पाहायचं असेल तर ते कुठं पाणचट कथांत शोधायला जाऊ नका. मराठी भाषेची ताकद काय आहे, अत्यंत क्लिष्ट विचारसुद्धा किती चांगल्या तऱ्हेनं मांडता येतो ते पाहायचं असेल तर महिलांच्या प्रश्नावर मी लिहिलेलं 'चांदवडची शिदोरी' हे पुस्तक वाचा. इंग्रजीमध्येसुद्धा महिलांच्या प्रश्नांवर लिहिलेलंया तोडीचं इतकं आटोपशीर आणि व्यवस्थित मांडणी करणारं पुस्तक सापडणार नाही!
अंगारमळा । १४२
