पान:Ganitachya sopya wata.pdf/76

विकिस्रोत कडून
या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे



∴कमलचा नफा 1600 रु. व लीलाचा 1000 रु. होईल.

ज्याप्रमाणे दोन अपूर्णांकांची तुलना करण्यासाठी दोघांचाही समान छेद हवा त्याचप्रमाणे दोन वेगवेगळ्या भांडवलांची तुलना करताना दोघांचीही समान मुदत असावी.

आणखी एक उदाहरण याच प्रकारचे पहा -

उदा. एका कुरणात हसनच्या 6 म्हशी 12 दिवस, नागेशच्या 8 म्हशी 10 दिवस व रामलालच्या 5 म्हशी 8 दिवस चरल्या. कुरणाचा एकूण खंड 576 रु. असल्यास प्रत्येकाने किती खंड द्यायचा?

प्रत्येकाने एकच दिवस म्हशी चारल्या असे समजू व तो आकडा काढू.

हसनने 6 म्हशी 12 दिवस म्हणजेच 6x12 = 72 म्हशी एका दिवसात चारल्या असे समजता येईल. त्याचप्रमाणे

नागेशने 8x10 = 80 म्हशी व रामलालने 5x8 = 40 म्हशी एकाच दिवसात चारल्या असे समजू म्हणूच त्या तिघांचा खंड हा 72:80:40 किंवा 9:10:5 या प्रमाणात असला पाहिजे. (गुणोत्तर प्रमाणातील सर्व संख्यांना समाईक अवयवाने भागून गुणोत्तर प्रमाणाला संक्षिप्त रूप देणे फायद्याचे असते.)

आता हसनचा खंड 9r, नागेशचा 10r व रामलालचा 5r आहे असे मानूं.

∴9r + 10r + 5r = 24r = 576
∴ r = 24
∴ हसनने 24x9 = 216 रु.
नागेशने 24x10 = 240 रु.
व रामलालने 24x5 120 रु. याप्रमाणे खंड द्यायचा.

सरावासाठी पुढील उदाहरणे सोडवा.

(1) एका शेतात नांगरणी करताना जनूभाऊंचे 4 बैल 9 दिवस, शामरावाचे 6 बैल 10 दिवस व काशीनाथचे 7 बैल 4 दिवस आणले होते. त्यासाठी त्या तिघांना मिळून 620 रु. दिले तर प्रत्येकाला किती रुपये दिले?

७४
गणिताच्या सोप्या वाटा