४० / गंगाजल
बघते, तो गणपती नाही नि मंदिर नाही. काही बुद्ध भिक्षु (थेर) भिक्षा मागून
परतत होते. त्यांना सामोरी जाईन म्हटले, तर परत दगडांच्या भिंतीआडून मी
वाटेने चाललेल्या शेजाऱ्याशी बोलू लागले. गुरे सगळी नीट गडग्याच्या
आत आसऱ्यासाठी आणिली होती. मावळत्या सूर्याचे किरण माझ्या
मोटारीच्या पत्र्यावरून परावर्तित होऊन एकदम डोळ्यांत घुसले...
निर्वृक्ष, बरड माळ. वारा झोंबतो आहे- बर्फ पडणारसे वाटत आहे. आम्ही माळ तुडवतो आहो. बरोबर जनावरे आहेत, माणसे आहेत. श्टिलऽनाख्ट! हायलिगऽनाख्ट! (शांत, पवित्र रात्र) बर्लिनचा किल्ला. खिसमसच्या संध्याकाळी म्हटली जाणारी गाणी! कसली आली आह शांत आणि पवित्र रात्र! वारा घोंघावतो आहे. रात्रीपुरता निवारा पाहिजे आहे॰ उघड्यावर लांडगी, कोल्हे, तरसे फन्ना पाडतील. एखाद्या दरडीआड जागा बघतो आहोत- कुईऽ कुईऽ कुई! उसाच्या मळ्यातले कोल्हे वाटते ? आर्यांच्या टोळ्यांचे मध्य-आशियातील भ्रमण मला जाणवत होते. मध्येच जर्मनीत ऐकिलेली ख्रिस्तजन्माची गाणी आठवली. नंतर निजण्यापूर्वीची कोल्हेकुई आठवली.
वाटोळी पानं, चिंचोळी पानं. कुठची बरं ही झाडं? ओळखीची वाटतात. वाट तरी किती चिंचोळी? एकामागं एक चालावं लागतं आहे, तरीदेखील बिनधोक पुढे जाता येत नाही. सगळी थबकली. कोण बरं जनावर?- दिसत नाही; खसखस ऐकू येते आहे. आम्ही त्याला भ्यालो ते आम्हाला भ्याले. जोराचा पळण्याचा आवाज आला. आम्ही पुन्हा चालू लागलो. ही चिंचोळी पानं वेळूची का? कुर्गचा का हा प्रदेश?- छे! हे काही निराळेच आहे. इथे वेळूची बेटे नाहीत. जाता-जाता अंग ओरखडतं आहे, इतक्या काटेरी जाळ्या आहेत. जीपमधून चाललो आहोत आणि काटेरी फांद्यांनी दंडातून रक्त निघाले आहे. हूऽ हूऽ! घुबड वाटत? अश्मयुगात कधीतरी माणसं शिकारीवर निघाली होती. प्रदेश उष्ण कटिबंधात असावा. त्यातच कुर्गच्या रानात भटकले होते, त्याची आठवण झाली. नंतर परत एकदा हिन्दुस्थानात कोठेतरी कामासाठी जीपमधून दोन्ही बाजूला काटेरी झाडे असलेल्या एका अरुंद रस्त्यातून गेलो होतो. त्याची आठवण मिसळली व त्यातच निजण्यापूर्वीचे अनुभव!
कोठचेतरी डोळे माझ्याकडे बघत आहेत. त्यामुळे मी जागी झाले. लख्ख उजाडले होते. उन्हे पसरली होती. ज्यामुळे मी जागी झाले, ती माझ्या
