पान:Arth shastrachi multatve cropped.pdf/43

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.
[३१]

 खणून टाकून-सर्व इमारत नवी रचण्याचा आव घातला आहे. असे ग्रंथकार म्हणजे प्रो० बेन व मिस्टर क्रोझिअर हे होत. बेन यांनी ‘संप त्तीच्या उत्पत्तीचें तत्व' या नांवाने एका तत्वावर नवीन शास्त्र बनवि ण्याचा प्रयत्न केला आहे; तर क्रोझिअर यांनीं ‘संपत्तिचक्र’ या नांव खालीं अर्थशास्त्राची अगदीं कोरीकरकरीत व नवी इमारत बनविण्याच प्रयत्न केला आहे.
 अर्थशास्त्राच्या वरील संक्षिप्त इतिहासावरून या शास्त्राची हळूहळू कशी वाढ होत गेली आहे हें ध्यानात येईल. ‘थेबे थेंबे तळे सांचे’ हाच न्याय शास्त्राच्या वाढीलाही लागू असतो. एका ग्रंथ कारानें एक कल्पन नवी काढली, दुसयाने एक तत्व नवीन शोधिलें, तिस- ऱ्याने याचें उदाहरण हुडकून काढले, तर चवथ्याने एखाद्या वस्तुस्थितीची उपपात्ति वसविली; याप्रमाणे हळूहळ शास्त्रात भर पडत गेली आहे. परंतु कित्येक वेळां नवीन कल्पना काढणारास मात्र आपण सर्व शास्त्रच बदलून टाकीत आहों असा भास होतो. कारण, त्याचे त्याने काढ लेल्या कल्पनेबद्दल विशेष प्रेम असते; व म्हणून ती त्याला अत्यंत मह त्वाची दिसते.ज्याप्रमाणे प्रत्येक बापाला आपला मुलगा वृहस्पतीचा अवतार वाटतो; कारण अंधभक्तीने सारासारविचार नाहींस होतो त्याप्रमाणेच कल्पनारूपी मानसपुत्राच्याही बद्दल अंधप्रेम वाटतें; व या कारणांनीच पुष्कळ वेळां नवन एखादी कल्पना काढणारा लेखक मागच्या सर्व ग्रंथकारांस कुचकामाचे ठरवून आपल्यास सर्वं ज्ञानाचा मक्ता मिळाला आहे असे मोठ्या आढ्यतेने सांगतों; परंतु ही गोष्ट अगदीं असंभवनीय आहे. कारण, एकाच ग्रंथकाराने सर्व शास्त्र अथपासून इतिपर्यंत एकदम निर्माण करावें हें उत्क्रांति-तत्वाला अगदी विरुद्ध आहे. ज्याप्रमाणे प्राणिमात्रांत लहान लहान फरक पडत जाऊन कालांतराने
त्यांच्या भिन्न दोन जाती बनत जातात, त्याचप्रमाणे ज्ञानाच्या व शास्त्राच्याही वाढीची गोष्ट आहे व अर्थशास्त्राची वाढही अशीच हळूहळ व क्रमाने झाली आहे, हे मागलि संक्षिप्त इतिहासावरून दिसून आले असेल व पुढील विवेचनावरून ते जास्त स्पष्टपणे दिसून येईल. •