ज्या युद्धांमुळे फ्रान्स देशामध्ये मोठी राज्यक्रांति
झाली त्या युद्धांचा [ फ्रेंच रेव्होल्यूशनचा ] काळ यापुढे
आला. ह्या युद्धांमुळे जे परिणाम घडले त्यांजबद्दलहि
गैर समजूत होण्याचा संभव आहे. फ्रान्स देशांतील
प्रजासत्ताक लोकांवर बर्क ह्याने कडक टीका केली अस
पुष्कळ लोकांचें म्हणणें आहे; परंतु ह्या युद्धांपासून इंग्लि
प्रजासत्ताक फ्रेंच
राष्ट्राशी युद्ध केल्यामुळे
मिळालेल्या वसाहती.
शांस फायदे कोणकोणते झाले,
इकडे मात्र त्यांचे अवश्य तितके
लक्ष जात नाहीं. फ्रान्स, स्पेन व हालंद ह्या युरोपांतील
तीन राष्ट्रांच्याच काय त्या पुष्कळ वसाहती होत्या;
व ह्या युद्धामुळें ओळीनेंच ह्या तीन राष्ट्रांशी लढण्याचा
इंग्लिशांना प्रसंग आला. ह्या युद्धासंबंधी विशेष महत्त्वा-
ची गोष्ट कोणती? युद्ध सुरू होण्यापूर्वी इंग्लिशांच्या
वसाहती त्यांच्या हातून गेल्या होत्या; परंतु युद्ध संपले
तेव्हा वसाहतींचें एक नवें राज्य त्यांच्या ताब्यांत आले,
व शिवाय एशिया खंडांतहि एक मोठा प्रदेश त्यांच्या
ताब्यांत आला हीच महत्त्वाची गोष्ट होय.
ह्या युद्धांतील लढायांचे दोन भाग कारतां येतील.
+ एमिन्स येथे १८०५ मध्ये॑ तह होऊन पहिल्या भागां-
तील लढाया संपल्या; व त्यांमुळे २२,६०,००,०००
पौंड कर्ज वाढलें. ह्या तहामुळे स्पेन देशांतील लोकां
+ एमिन्स हे ठिकाण फ्रान्समध्यें पारिसच्या उत्तरेस ७१ मैलांवर
आहे. हा तह इंग्लंद, फ्रान्स, स्पेन व हालंद ह्यांमध्ये झाला.
