(७४)
परंतु ग्रीसमध्ये त्या कोठून व कशा आल्या हे मात्र नक्की झाले नव्हतें: तें आतां या
समेरी वाङ्मयाच्या शोधनाने कळून आले. तथापि ज्या अर्थी या राशी हिंदी वेदिक
वाडायांत नाहीत, त्या अर्थी सुमेरी व हिंदी अशा शाखा मूळ उत्तरप्रवस्थ मानव-
वंशाच्या पडून त्या त्या देशांत त्या स्थिर झाल्यानंतर, सुमेरियांत राशींची कल्पना
आली हैं उघड आहे. तथापि राशाचा मूळाधार असलेल्या चक्राचा आरंभ सूर्य प्रत्य-
क्षतः सायनगणनेप्रमाणे ज्यावेळी नवीन राशीत प्रवेश करितो, त्यावेळी झालेला
समेरियांत मानलेला आहे. यावरून प्राचीन काळचा आधार पहातांहि पूर्वीची काल-
गणना निरयण अथवा स्थिरतारात्मक नसून सायन अथवा प्रत्यक्षमूलक होती है
निश्चित होते. असो.
याप्रमाणे सुमेरियांतील राशीवर्णन केल्यावर थोडेसें आपण ग्रहांच्या संबंधाच्या
माहितीकडे वळू. यांची संख्या सात असल्याबद्दल त्यांची अत्यंत प्राचीन-
काळापासून समजूत असून त्यांचे स्वभावधर्महि प्रसिद्ध होते. रवि व चंद्र यांचे वर्णन
मागे येऊन गेलेच आहे. बुधाचें नांव मूळ सुमेरी भाषेत नेबो व बॅबिलोनी भाषेत
गट असें आहे. व तो देवांचा दूत आहे अशी समजूत होती. त्याचप्रमाणे ज्ञाता अथवा
जो बुधः ) म्हणजे मनुष्यजातीचा शिक्षक ('Instrunctor of mankind')
आहे असेंहि मानण्यात येई. मंगळाचें नांव नेरगाल अथवा मुस्तवलं असेंहि होते. हा
ग्रह ( planet of evil, plague and dcath') दुःख, रोग. व मृत्यु
यांचा दर्शक मानला जाई. गुरूला उमुन्पा? म्हणत व त्यालाच पुढे मर्डक असेहि
म्हणत. म्हणजे इंद्रसमान मडुक व गुरु यांच्या गुणधमांचे मिश्रण त्यांत झालेले आहे.
उकाला दिलबत् म्हणत व त्याचे इइतर देवाशी ऐकात्म्य मानलेले आहे. हा ग्रह शुभ
मानलेला असे. शनीला सुमेरी भाषत निरिगू अथवा निनिपू म्हणत व पुढे त्यासच
कैमनु असे नांव बॅबिलोनी भाषेत पडले. हा दुःख व संकटें दर्शवितो. छूटार्क या ग्रंथ
काराने वरील सातहि ग्रहांचा अंमल जन्मकाली मनुष्यावर होत असल्याबद्दल खाल्डियन
सिरी) लोकांत असलेल्या समजुतींचा आपल्या ग्रंथांत उल्लेख केला आहे. तो म्हणतो:-
• Respecting the planets which they call the birth-ruling
aivinities, the chaldeans lay down, that the two planets Venus and
Tamiter are propitious, and the two (Nars and Eaturn ) malign and
hathree (sun, moon and mercury) of a middle nature and com-
mon. i. e.these are propitious with the good and malign with the
bad."
" सप्तग्रहांना खाल्डिअन लोक जन्मकालाधिष्टाव्या देवता मानीत. त्यांपैकी गुरु
व शुक हे ग्रह त्यांच्या मते शुभ असत, शनि व मंगळ पाप असत व बाकीचे तीन
( रवि, चंद्र, व बुध ) मध्यम असत, म्हणजे शुभग्रहाच्या संबंधाने ते शुभफल देतात
व पापग्रहांच्या संयोगाने पापफल देतात.".
- आपल्या इकडील ज्योतिषांतहि सातच ग्रह मानीत. त्यांपैकी रवि व चंद्र
है दोन स्वतंत्र वर्णिले असून बाकीच्या पाचांचा उल्लेख ऋग्वेदाच्या पहिल्या मंडलाच्या
१०५ सूक्तांत आलेला आहे:-
पान:हिंदी-सुमेरी संस्कुती.pdf/७८
Jump to navigation
Jump to search
या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले नाही
