तोच भय नि हास्यफरक आहे. कोणी घर देता का घर' अशी याचना करणारा नटसम्राट घर मागत नव्हता; तो मागत होता हास्य, आनंद आणि जीवन!...
माणूस वयात येऊ लागला की त्याचं प्रकट हास्य लोपू लागतं. लिंगभाव आणि लिंगभान या दोन्ही गोष्टींमुळे नैसर्गिक हास्यास आहोटी लागायला लागते. असं का होतं? मला आठवतं की, माझ्या जीवनात पहिल्या हुरहुरीची, सुरसुरीची झिमझिम सुरू झाली होती. मी कविता लिहू लागलो होतो. पहिल्या एक-दोन कवितांत मी कुठंतरी लिहून गेलोय...
तुझ्या खळीचे हास्य बरसते
मला पाहता विरत असे
हास्य विलोपनाचे गुपित तुजला
खरोखरीच उमजले नव्हते का?
मग मला पाहून थबकलीस का?
मन नावाचं जे अव्यक्त संवेदना आहे ना, ती या डिजिटल युगातील सर्वांत संवेदी स्मरणिका आहे. एकाच वेळी किती भावकल्लोळांचा ऑर्केस्ट्रॉ ते वाजवित असतं नि माणसातला पॉप किती देहबोलीतून व्यक्त होत असतो. पौगंडावस्थेत मुलं-मुली दोन्ही भांबावलेली असतात. दोघांचं हास्य विरतं. युवावस्थेत पुरुष व्यवहारी असतो. तो लवकर खोटं हसायला शिकतो. या खोट्या हसण्याचे बळी म्हणजे प्रेमभंग? त्यात जीवनहास्य कधी कायमचं संपतं, कधी प्रसंगपरत्वे! पण मी तुम्हाला सांगतो, ज्यांना तरुणपणात हास्य गमवावं लागतं ते आयुष्य भर हसणं गमावण्याची ठसठस घेऊन कूस बदलत जगत राहतात. ज्यांना समायोजन (Adjustment) जमते ते परत हसू लागतात; पण ते निसर्गदत्त नसतं, फसवं असतं. त्या हसण्यात मित्रांनो प्रतारणा असते, स्वत:ची नि दुस-यांचीपण! पण ही जगरहाटीच जीवन बनून राहते.
विवाह म्हणजे सुखनिधान अशी व्याख्या केली तर हास्य हीच त्याची कसोटी ठरते. पहिल्यांदाच सासरी जाऊन परतणाच्या मुलीचा चेहरा पाहून सुजाण आई-बाबा मुलगी दिल्याघरी सुखी आहे की नाही ते ठरवितात. मुलीची खुललेली कळी पाहायला आई कोण उत्सुक असते म्हणून सांगू! मध्ये मी माणसाच्या देहबोलीबाबत काही निमित्ताने वाचत, पाहत, चाळत, शोधत होतो; तर वैवाहिक जीवनाची हास्यतासूचक काही चित्रे पाहण्यात आली. अर्थात ती सारी चित्रं शयनकक्षातली होती. त्या चित्रांत प्रेमी
