पान:श्रीग्रामायन (Shrigramayan).pdf/92

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

तीन मेला सुरू झालेल्या आंदोलनाचे पहिले विद्यार्थीपर्व कामगारांनी व सर्वसामान्य जनतेने असे पुढे झेलत नेले आणि हे असेच पुढे पुढे गेले तर आवरता आवरणे कठीण होईल, म्हणून राज्यकर्त्यांनी नमते घेण्याचे ठरविले. आपले परदेशदौरे अर्धवट सोडून पंतप्रधान पाँपेदू, अध्यक्ष द गॉल पॅरीसमध्ये वाटाघाटींसाठी दाखल झाले. ‘डॅनी दि रेड' जर्मनीमध्ये हद्दपार केला गेला होता, तो जंगलातून वाट काढीत, आपले लाल केस काळेभोर करून, पोलिसांच्या हातावर तुरी देऊन फ्रान्समध्ये उगवला, तरी त्याकडे दुर्लक्ष करण्यात आले. शिक्षणमंत्र्यांनी राजीनामा दिला, बंद करण्यात आलेली कॉलेजे, विद्यापीठे पुन्हा सुरू करण्याची तयारी दाखविण्यात आली, अटक झालेल्या विद्यार्थ्यांची बिनशर्त सुटका झाली, ‘वाटाघाटींसाठी या' असे कामगार संघटनांना आवाहन केले गेले. तरी वणवा भडकायचा तो भडकलाच. विद्यापीठे बंद पडली, तसे आता कारखाने बंद पडू लागले. पहिली काडी ओढली नाँतिस (Nantes) येथील दोन हजार कामगारांनी. पोलिसांनी आत प्रवेश करू नये म्हणून त्यांनी कारखान्याची प्रवेशद्वारे वेल्डिग करून पक्की बंद करून टाकली. व्यवस्थापकाला ओलीस म्हणून कोंडून ठेवले. कामगारांची मागणी अर्थात पगारवाढीची. पाठोपाठ सरकारी मालकीचा रेनॉल्ट हा मोटार कारखानासमूह थंडावला-कामगारसंख्या दहा हजार ! As Renault goes, working class go-' 'रेनॉल्ट पुढे कामगार मागे' अशी या कारखानासमूहाची ख्याती आहे. भराभर हे लोण इतरत्र पसरले. कुठे कुठे कामगारांनी कारखानेच ताब्यात घेतले. रेल्वे, बसवाहतूक थंडावली. विमानांची घरघर थांबली, बंदरावरची धावपळ संपली. शस्त्रास्त्रनिर्मितीचे कारखानेही संपात सामील झाले. एकूण दोन कोटी कामगारसंख्येपैकी जवळजवळ निम्मी संख्या संपावर होती. बँकांचे व्यवहार आखडले. परदेशी बँकांवर ताण पडला. अपंगावर, वृद्धांवर उपासमारीची पाळी आली. पेट्रोलचा तुटवडा जाणवू लागला. रस्तोरस्ती कचऱ्याचे ढीग मजल्यांएवढे उंच चढले. शेतकरीही मागे राहिला नाही-रस्त्यात ट्रॅक्टर्स उभे करून त्याने ठिकठिकाणी वाहतुकीस अडथळे निर्माण करून ठेवले. शिक्षणसंघटनांनी पाठिंबा व्यक्त कला-शाळा बंद पडल्या. पॅरीसच्या 'नाईट क्लब्स' चे रंगही वितळले-आम्ही अंगप्रत्यंगप्रदर्शन करणार नाही, असे त्या नर्तिकांनी जाहीर केले. कलावंत, चित्रकार सारेच या वावटळीत ओढले गेले-नाट्य चित्रपटगृहे ओस पडली. सरकारी मालकीचे बाराशे आसनांचे ' ओडियन' थिएटर तर विद्यार्थ्यांच्या ताब्यातच होते व तेथे विद्यार्थीचर्चांचा आणि वादसभांचा आखाडा चोवीस तास घुमत होत. विषयः ‘समृद्धीची भूल' किंवा असेच दुसरे कोणतेतरी.

कामगार-किसान-शिक्षक-कलावंतांच्या असहकारामुळे साऱ्या फ्रान्सच्या नाड्या अशा आवळल्या गेल्या असल्या आणि गॉल सरकारला नाक मुठीत धरून वाटा-

। ८५ ।