अ-. विज्ञान व तंत्रज्ञान खंड अर्णीकर, हरी जीवन त्यांचे शालान्त शिक्षण पूर्ण झाले. मदनपल्लीच्या बेझंट विकसित केल्या. त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली ३३ थिऑसॉफिकल महाविद्यालयाचे प्राचार्य चिंतामणी विद्यार्थ्यानी ‘डॉक्टरेट' पदवी मिळवली. त्यातून ३०० त्रिलोकेकर यांनी अर्णीकरांचे गुण आणि बुद्धी लक्षात शोधनिबंध प्रकाशित झाले. १९७७ साली ते सेवानिवृत्त घेऊन त्यांची बनारस हिंदू विद्यापीठात पुढील शिक्षणाची झाले. तरीही विद्यापीठाने त्यांना मानद प्राध्यापक म्हणून सोय करून दिली. तेथे बी.एस्सी. आणि एम.एस्सी. या अध्यापन - संशोधन करण्याच्या सुविधा उपलब्ध करून दोन्ही पदव्या त्यांनी पहिल्या श्रेणीत, पहिल्या क्रमांकाने दिल्या होत्या. त्यामुळे प्रा.अर्णीकरांना 'हॉट ॲटम उत्तीर्ण होऊन डॉक्टरेट पदवीसाठी संशोधन सुरू केले. केमिस्टी', 'अॅक्वाल्युमिनेसन्स', 'फ्युज्ड त्यांना प्रा.श्रीधर सर्वोत्तम जोशी यांनी मार्गदर्शन केले. इलेक्ट्रोलाइट्स', 'जोशी इफेक्ट' आदी विषयांमध्ये त्यांच्या प्रबंधाचे शीर्षक होते, 'कोरोना प्रेशर अँड दी संशोधन करणे शक्य झाले. 'युनिव्हर्सिटी केमिकल जोशी इफेक्ट इन गॅसेस अंडर डिस्चार्ज.' त्यांचा प्रबंध सोसायटी'च्या वतीने त्यांनी काही उपक्रम राबवून विज्ञान सातशे पृष्ठांचा होता आणि तीन परदेशी प्राध्यापकांनी प्रसारासाठी फिरत्या प्रयोगशाळेचाही उपयोग केला होता. त्याची प्रशंसा केली होती. १९६२ साली त्यांना अमेरिकेतील विस्कॉन्सिन- १९५५ साली त्यांना भारत सरकारची 'ओव्हरसीज मॅडिसन विद्यापीठात मॅनहॅटन प्रकल्पातील शास्रज्ञ प्रा. मॉडिफाइड स्कॉलरशिप' मिळाली. त्यानुसार ते जॉन विलार्ड यांच्या प्रयोगशाळेत संशोधन करण्यासाठी पॅरिसमधील मेरी क्यूरी यांनी स्थापन केलेल्या फुलब्राइट शिष्यवृत्ती मिळाली होती. रसायनशास्राच्या प्रयोगशाळेत रुजू झाले. तेथे त्यांना प्रा.फ्रेडरिक जुलिएट अध्यापनात मौलिक सुधारणा करण्यासाठी 'युनेस्को'ने क्यूरी आणि प्रा.इरेन क्यूरी या नोबेल मानकरी असलेल्या त्यांची ‘पायलट प्रोजेक्ट ऑन टीचिंग केमिस्ट्री' या पति-पत्नीबरोबर संशोधन करण्याची संधी मिळाली. प्रकल्पात आंतरराष्ट्रीय सल्लागार म्हणून नेमणूक केली 'सेपरेशन ऑफ आयसोटोप बाय इलेक्ट्रोमायग्रेशन इन होती. हा प्रकल्प खास करून आशियातील संस्थांसाठी फ्युज्ड सॉल्ट्स' हा प्रबंध त्यांनी तेथे लिहिला. पॅरिस होता आणि त्याचे कार्य बँकॉक येथे होत असे. त्यांनी विद्यापीठाने त्यांच्या प्रबंधाचे मूल्यमापन करून त्यांना विद्यापीठ अनुदान मंडळाच्या अनेक प्रकल्पांत आणि 'डॉक्टरेट ऑफ सायन्स' ही पदवी दिली. १९५८ साली उपक्रमांत सातत्याने भाग घेतला. ते बनारस हिंदू विद्यापीठामध्ये प्रपाठक म्हणून रुजू झाले. कृत्रिम किरणोत्सर्गाच्या शोधाला ५० वर्षे पूर्ण या ठिकाणी त्यांनी अणुरसायनशास्त्र विभागाची उभारणी झाल्यामुळे त्यांनी १९८५ साली भाभा अणुसंशोधन केंद्र केली. डॉ. के.एन. उडुपा यांच्याबरोबर वैद्यकशास्त्रामध्ये यांच्या सहकार्याने एक भव्य आंतरराष्ट्रीय चर्चासत्र जेथे-जेथे कल्पकतेने किरणोत्सर्गी समस्थानिकांचा यशस्वीपणे पार पाडले होते. १९८८ साली लंडनच्या (आयसोटोपचा) उपयोग करता येईल, तेथे-तेथे 'रॉयल सोसायटी ऑफ केमिस्ट्री'चे (एफ.आर.एस.सी.) यशस्वीपणे करून दाखवला. त्या सुमारास पुणे ते मानद सदस्य झाले. १९७४ साली उत्कृष्ट शिक्षक विद्यापीठातील रसायनशास्त्र विभागामध्ये त्यांना म्हणून महाराष्ट्र राज्य सरकारने त्यांचा गौरव केला. पुणे प्राध्यापक आणि विभागप्रमुख म्हणून कार्य करण्याची विद्यापीठाच्या सुवर्ण महोत्सवाच्या निमित्ताने त्यांना संधी मिळाली. ३१ जुलै १९६२ रोजी त्यांनी पदभार १९९९ साली 'जीवन साधना गौरव पुरस्कार' प्रदान स्वीकारला. करण्यात आला. 'विद्या व्यास पुरस्कार', 'एम.व्ही. ___ मुंबईच्या भाभा अणुसंशोधन केंद्राच्या सहकार्याने रमणय्या पुरस्कार', 'शारदा ज्ञानपीठ पुरस्कार', त्यांनी पुणे विद्यापीठामध्ये अणुरसायनशास्त्राच्या अध्ययन प्रो.फ्रेडरिक ज्योलियो क्यूरी एंडोमेंट अवॉर्ड', व संशोधनासाठी आवश्यक असणाऱ्या पायाभूत सुविधा ‘फुलब्राइट शिष्यवृत्ती' आदी सन्मानांचे ते मानकरी ठरले. शिल्पकार चरित्रकोश ३१
