पान:शब्द सोन्याचा पिंपळ (Shabda Sonyacha Pimpal).pdf/80

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

 कारंथांनी नाटकं लिहिली नाहीत. बसवली, खेळली, देशात नि परदेशातही, तशीच ती विविध भाषांतही. आपल्या अनुभवातून त्यांना वाटतं की, समर्थ रंगकर्मी घडायचा, तर त्यास नाटक, रंगभूमीचं सैद्धांतिक ज्ञान हवंच. आधुनिक नाटकात संगीताची झालेली फारकत त्यांना मान्य नाही, मधल्या काळात नाटकात दृश्यासच असाधारण महत्त्व आलं होतं. कारंथांनी नाटकास संगीताचा पूर्वसंस्कार बहाल केला.

 कारंथ आपल्यावरील आद्य रंगाचार्यांचा प्रभाव मान्य करतात. त्यामुळे त्यांची नाटकं, 'Art is not Logic, it's magic' ची प्रचिती देतात. त्यांच्या दृष्टीने रंगमंच सजीव, जिवंत (Living) असतो. रंगभूमीला भूतकाळ असत नाही. असतो तो फक्त वर्तमानकाळ. 'इथं आणि आता' असा रंगभूमीचा अनुभव असतो.

 नाटक कळायचं तर नाटककार, रंगकर्मी, दिग्दर्शक कळायला हवेत. आद्यरंगाचार्य, गुब्बी वीरण्णा, मुनीअप्पा, अल्काझी, शेक्सपिअर सारे कळायला हवेत, कोळून प्यायला हवेत. ‘ए डॉल्स हाऊस', 'अँटिगनी', ‘राजा ईडिपस' सारं माहीत हवं. त्यातून रंगभूमीला प्रतिष्ठा मिळते. नाट्यप्रयोगाची संरचना असायला हवी. त्याचे नियोजन असावं. अभिनय उत्कृष्टच असायला हवा. नाटक नुसतं वाचून चालणार नाही. त्याचे प्रात्यक्षिक पाहायला, अनुभवायला हवं. अभिनयाचा ‘स्तानिस्लाव्हस्कीचा सिद्धांत माहीत हवा. तरच नाटकातील भव्यदिव्य हाती येतं. मग सारी सृष्टीच नाटकमय वाटायला लागते. दर्शनी पडदा ‘यवनिका' होतो. आकाश ‘गगनिका' होते. सारा भूगोल रंगमंच, 'रंगपंचांग' होतो. वरिष्ठ रंगकर्मीच्या मनात नाट्यांबद्दल दुष्टपणा नसायचा. असेलच तरे तो कौतुकाचा भाग नि तोही ते कौतुकाने व्यक्त करायचे. नाट्यांबद्दल त्याच्या मनात आस्था असायची.

 प्रत्येक रंगकर्मीस आपला प्रेक्षक शोधता यायला हवा. अनुदान, शिष्यवृत्तीतून नाटक साकारत नसतं, ते साकारतं ते फक्त नाट्यवृत्तीतून आणि नाटक ‘प्राण' व्हायच्या प्रक्रियेतून. नाटकाच्या दृष्टीने भाषा महत्त्वाची असते. रंगभूमी, नाटक भाषेशिवाय असणारच नाही. कोणतीही रंगभूमी सर्वांत अधिक स्थानिक असते. रंगभूमी राष्ट्रीय नसते आणि आंतरराष्ट्रीयही नसते. त्या त्या प्रांताची त्या त्या गावातली .(आता कलेतली ‘स्कूल' ही कल्पना लक्षात यावी.) राष्ट्रीयीकरण, वैश्विकीकरण यांच्या आजच्या वातावरणात बोलीभाषा संपणार आणि रंगभूमी हीच एक अशी जागा आहे, जिथं भाषा जिवंत राहील. त्यामुळे आपापल्या जागी काम करत राहणं

शब्द सोन्याचा पिंपळ/७९