पान:शब्द सोन्याचा पिंपळ (Shabda Sonyacha Pimpal).pdf/203

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

 मग हाती येतात नवनवी खेळणी. चोखायची, खायची, खेळायची. बालकांच्या खेळण्यांचे आकार, प्रकार, रंग असतात मोठे आकर्षक! चोखावे, खावे, चघळावे, गिळावे वाटणारे सारे भाव म्हणजे त्या बाळाचे जीवन समजून घेणंच असतं. आवाज करणारे रबरी खेळ, बाहुले, पक्षी, प्राणी सा-यांचा मेळ. खेळ म्हणजे पाळण्या, बिछान्यावरची सर्कसच ना? ड्रम वाजवणारं माकड, अस्वल असो वा डोळे मिळणारी बाहुली असो. कृतीतून नवं कळतं नि बाळ हरकतं.

 बाळाचं स्वतःशीच खेळणं म्हणजे त्याचा आत्मशोधच असतो. रडूनही आई नाही आली, तर रडून रडून झोपायचं, हे एक प्रकारचं शिक्षणच असतं. झोपेत हसायचं म्हणजे स्वप्नांचा प्रारंभच असतो. कुशीवर वळणं, पालथे पडणं, पोटावर सरकणं नि कॉट, पाळण्यातून पडणं, टण्णू उठणं, खोक पडणं सारी धडपड असते, ती स्वतःच्या पायावर उभा राहायची नि मग एक एक पाऊल उचलत पडत, झडत स्वतःचं स्वतः उभं राहायची. हा सारा खेळच असतो एकीकडे नि दुसरीकडे जगणं समजावून घेणंच असतं. गुडघ्याला घट्टे पडणे नि माती खाणे, हा सारा जगण्याचा सोसच असतो.

 बाळाला पाय फुटण्यातून त्यानं समाजीकरण सुरू होणं असतं. मग मित्रमैत्रिणींशी झोंबाझोंबी, ओढाओढी, चावणे, चिमटे घेणे, प्रसंगी झिंज्या ओढणे, ओरबाडणे सारं अस्तित्वाचं प्रदर्शन नि ओव्हर टेकचाच खेळ असतो. सारं करून स्वतः रडायचं म्हणजे कज्जा न करता, कोर्ट केस जिंकायचं कसब, हा ज्याचा त्याचा वकूब. मुलामुलींना भीती, मार, आक्रमण शिकवावं नाही लागत. उपजत काही गोष्टी घेऊनच माणूस जन्मतो. कोण खट्याळ, कोण नाठाळ, कोण लाजरी, कोण साजरी, कोण बुजरी; हे सारं उपजतच असतं. ते सारं अनुवंश, डीएनएचा नकाशा नि शरीरातील जैविक घड्याळ यावर अवलंबून असतं.

 मुलामुलींचं बालवाडीत, शाळेत जाणं केवळ घराचा उंबरठा ओलांडणं असत नाही, तर ते एक मोठे समाजशिक्षण असतं. संबंधांचा फेर रुंदावणं, समाजदर्शन नि त्याचं क्षितिज उंचावणं, घराचा परीघ विस्तारणं नि जगरहाटी हळूहळू उमजणं, त्यातून माणूस मिळणं, रोजचं गुरुजींचं शिकवणं, शाळेला जातायेता दुकान, बाजार, मंडई, वाहतूक साच्यातून मिळणारे नवे अनुभव त्याला जगण्याझगडण्याचे शिक्षण, तंत्र, मंत्र औपचारिकपणे, अनौपचारिकपणे देत राहतात नि येताजाता तो जे टक्के, टोणपे, टोमणे खातो, सहन करतो,

शब्द सोन्याचा पिंपळ/२०२