पान:शब्द सोन्याचा पिंपळ (Shabda Sonyacha Pimpal).pdf/185

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.
संगणकीय तंत्रज्ञान व बदलता वाचन व्यवहार

 आज वाचकांचा वाचन व्यवहार माहिती व तंत्रज्ञानाच्या विकसित विविध साधनांमुळे झपाट्याने बदलत आहे. त्यामुळे ज्ञानव्यवहाराची पूर्वीची चौकट बदलून तिची जागा नवी व्यवस्था घेते आहे. पूर्वी ग्रंथ, मासिके, नियतकालिके, वृत्तपत्रे, कोश हीच ज्ञानसाधने होती. संगणकीय व्यवस्थेवर आधारित नवे ज्ञानतंत्र विकसित झाल्याने वाचनाची साधने व पद्धती यात आमूलाग्र बदल झाला आहे. संगणकाच्या विकसित रूपामुळे एकट्या संगणकात भंडारणक्षमतेत अनपेक्षित विकास झाला. इंटरनेटमुळे जगातले सारे संगणक उपग्रहीय दळणवळणामुळे एकमेकास जोडले गेले. त्यामुळे सारी ग्रंथालये एकमेकांस जोडली गेली क्षणात व बिनखर्चात पोहोचवणे शक्य झाले. घरी बसून ग्रंथ वाचणे आता नवे राहिले नाही. किंडल, मोबाइल्स, यू-ट्यूब, पोजेक्टर्समुळे ग्रंथालय खिशात ठेवणे शक्य झाले. लिखिताचे वाचन व स्थानांतरण गतिशील झाल्याने व ज्ञानसाधनांच्या ईआवृत्तींचे पेव फुटल्याने ग्रंथालये एखाद्या टेलिफोन एक्सचेंज सारखी ‘नॉलेज एक्सचेंज' बनली. विशेष म्हणजे माहिती तंत्रज्ञानाच्या युगात व्यक्तिगत वाचकांच्या अद्यतन विकासाच्या मानाने सार्वजनिक ग्रंथालये कात टाकताना दिसत नाहीत. ग्रंथालयांनी डिजिटाइज नॉलेज सिस्टिम अंगिकारली नाही तर त्यांचे मरण अटळ आहे.

 नवा वाचक ई-लर्नर आहे. तो लिहिणारा राहिला नाही. तो टंकित साक्षर आहे. त्याला वही, पेनची गरज नाही. स्क्रीन व माऊसद्वारे तो कीबोर्डच्या साहाय्याने वाचन, प्रेषण, लेखन, संपादन, भाषांतर सारे करू लागला आहे. त्यामुळे ई-सामग्री त्याचे जीवन साधन आहे. हा बदलता वाचक प्रवाह व त्यांच्या सवयींचा विचार केला तर ग्रंथालयांची जागा

शब्द सोन्याचा पिंपळ/१८४