पान:शब्द सोन्याचा पिंपळ (Shabda Sonyacha Pimpal).pdf/183

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

माध्यम दर्शन (पाहणं) वाढलं आहे. ही चांगली गोष्ट आहे. म्हणून वृत्तपत्र व माध्यमे सध्या मत मार्गदर्शक झाली आहेत. त्यामुळे त्यांची जबाबदारी मोठी आहे. लंडनसारख्या शहरातून प्रसिद्ध होणारी वृत्तपत्रं आहेत. - ‘द गार्डियन', 'ऑब्झर्व्हर' ती आपल्या वर्तमानपत्रातून 'टीचर नेटवर्क' चालवतात. शिक्षकांना मार्गदर्शक होईल अशा बातम्या, चर्चा, सल्ला, सूचना ही वर्तमानपत्रे रोज देत असतात. हे मी लंडनला असताना पाहिलं, वाचलं आहे.

 आयुष्यभर वाचन व्यासंग जपणारी माणसं खरे देशप्रेमी. स्वतःच्या मिळकतीतल्या काही वाटा जे सतत वृत्तपत्र, नियतकालिक, ग्रंथ, ई-बुक्स, सीडीज्, खरेदीवर खर्च करतात, ते वाचतात, पाहतात, ऐकतात ते एकपरीने आयुष्यात ज्ञान, अनुभवाची शिदोरी पेरत आपलं जीवन समृद्ध करत असतात. पाहणं हे वचन जसं, तसं तो एक प्रकारचा आश्वासक अनुभवच असतो. वाचनापेक्षा पाहणं प्रभावी पण त्यासाठी दृष्टी हवी. काय पाहायचं याचं भान, आकलन, जाण महत्त्वाची. देशाटन, पर्यटन पण समृद्ध वाचन अनुभवच. पण तुम्ही नुसती तीर्थयात्रा, तीर्थाटन कराल तर तीर्थच हाती येणार हाती आलं पाहिजे ज्ञान. ते दृष्टीने येतं. मंदिराचा इतिहास, शिल्पकला, त्याचं समाजकार्य पहाल तर मंदिरात जाणं गैर नाही. पण ते होत नाही. निसर्ग पर्यटनाचंही तसंच आहे. पर्यावरण पाहायचं नाही, जपायचा संस्कार महत्त्वाचा. किती नद्या, पर्वत, दया, किल्ले, घाट, किनारे, जंगले आपण विद्रुप, विकृत करून टाकलीत. वाचनाने जग बदलते' म्हणतात. आपल्या वाचनाने ‘भारत निर्माण झाला असे म्हणणे धाडसाचे ठरावे. असे का व्हावे? तर आपल्या शिक्षण, शिक्षकात खोट राहिली आहे. आपल्या अभ्यासक्रमात वाचन संस्कार, स्पर्धा, पुरस्कार नाही.

 वाचन शास्त्र आहे. वाचनाचा पट असतो. म्हणजे वाचकाच्या दृष्टिक्षेपात किती शब्द, ओळी येतात ते महत्त्वाचे. हा पट विस्तारता येतो. शिवाय वाचनाची गती असते. ती मोजता येते, वाढवता येते हे किती। शिक्षक जाणतात. ‘जलद व प्रभावी वाचन' या विषयावर प्रशिक्षण महत्त्वाचं. वाचन हे भाषिक कौशल्य आहे. ते विकसित करता येतं. माध्यमं त्यात मोलाची भूमिका बजावू शकतात. जलद वाचनाचे फायदे असतात तसे तोटेही ते जाणून घ्यायला हवेत. वाचन वेग व गती महत्त्वाची. वाचलेलं रिचवणं, रूजवणं सर्वाधिक महत्त्वाचं. त्याचं भान जाण महत्त्वाची. वाचनाचे दोषपण असतात. ते माहीत हवेत. मग ते दूरही करता येतात हे लक्षात येतं.

शब्द सोन्याचा पिंपळ/१८२