आज आपण उगीच हाकाटी पेटवत आहोत की वाचन संस्कृती संपली. नवी पिढी अनेक प्रकारे वाचते आहे. त्याचं ऐकणं, पाहाणं, विचार करणं, वाचनच आहे. अभ्यासच आहे. घरोघरी मुलं टी.व्ही. पाहातात. त्यांना न शिकवता मराठी शिवाय हिंदी, इंग्रजी ऐकता, बोलता, लिहिता येतं ते ऐकण्या, पाहण्यामुळेच. तुम्ही पूर्वी जे गिरवून, घोकून करायचा ते ही मुलं विनासायास करतात. आपण उगीच त्यांना नावं ठेवतो, त्यांची काळजी करतो. नवी पिढी स्वयंशिक्षित आहे. जन्मतःच ती तंत्रकुशल, बहुभाषी बनते आहे ती संसाधन विकासामुळे ई रीडर पिढी पूर्व पिढीपेक्षा अधिक वाचते, विचार करते.
वाचन हे बाळकडूसारखं असतं. ते बालपणीच पाजावं लागतं. म्हणून वाचन व्यासंग व छंद ज्या शिक्षक-पालकांत असतो, त्यांची मुलं, विद्यार्थी वाचन वेडी होण्याची शक्यता असते. बालवयात वाचन भूक व तहान सतत वाढवत, विकसित करत ठेवली तर जीवनभर ती मग पाठलाग करते व आयुष्य समृद्ध होतं. त्यासाठी शिक्षकांत बाल वाङ्मय वाचनाची जाण व सवय असेल तर वाचनाचं बाळकडू चांगलं पाजू, रुजवू शकतो.
चांगलं वाचन असलेला शिक्षक चांगलं शिकवू शकतो. वाचू आनंदे' अशी वृत्ती शिक्षकात असेल तर शिकवण्यात एक प्रकारचा त्यात आत्मविश्वास येतो. तो आपल्या विद्याथ्र्यांना उच्च प्रतीचं ज्ञान देऊ शकतो. तो वर्गात आश्वस्त मनाने शिकवू शकेल तर त्याचं शिकवणं प्रभावी झालंच समजा. वाचनात खोट असेल, ते कमकुवत असेल तर तो शिक्षक स्वास्थ्याने शिकवू शकत नाही. वर्गात शिकवताना त्याच्या मनावर सतत ताण, दडपण राहणार हे उघड आहे. आपल्या व्यवसायाची गरज व गुंतवणुकीचं भान असेल तर वाचन नित्य राहातं, शिवाय चतुरस्रही! मग शिक्षक विद्यार्थ्यांसाठी वाचनाचा मेरूमणी, दीपस्तंभ ठरतो. म्हणून शिक्षक घडत असताना, शिक्षकाच्या प्रशिक्षणात वाचन वेडवाढीची योजना हवी. वेगवेगळ्या उपक्रम, कार्यक्रम, प्रकल्प यातून तो तावून, सुलाखून निघेल तर त्याचं वाचन वैविध्यपूर्ण आणि मन अष्टावधानी झाल्याशिवाय राहणार नाही.
वाचन हे समाधी असतं. तुम्ही मनापासून वाचाल तर जग विसरून पुस्तकात आकंठ बुडता. जग विसरायला लावणारी पुस्तकं श्रेष्ठ, शिक्षकानी वाचलीच पाहिजेत अशी कितीतरी पुस्तके आहेत. 'वाचू आनंदे', 'लिह नेटके', 'प्रिय बाई’, ‘जलद आणि प्रभावी वाचन’, ‘शिक्षक आहे पण शिक्षण नाही', 'गुजरातेतील उपक्रमशील शाळा', 'शाळाभेट’, ‘माझी
