झालेआहे. मूलभूत ललित मराठी साहित्याला ओहोटी लागलेली आहे. मराठी भाषा, साहित्य, लिपी, संस्कृती इंग्रजी प्रचुरतेच्या गर्तेत सापडली आहे असे महाराष्ट्राचे का व्हावे हा विचार करण्याचा प्रश्न आहे. त्याचे उत्तर शोधू लागलो की आपल्या लक्षात येते की दैनंदिन व्यवहार आपण इंग्रजीस प्रतिष्ठा देत राहिलो. कुसुमाग्रजांनी मराठी फटक्यामध्ये जे वर्णन केले तो फटका महाराष्ट्र शासनाने तसबीरी करून भिंतीवर टांगला, शोभायमान केला खरा पण तो आपला आचार धर्म बनवला नाही. आपण सुरेश भटांचे अभिमान गीत गातो हे खरे पण त्या गीतातले कोणते क्रियापद मराठी राहिले याचा धांडोळा घेता लक्षात येते की, बोलणे, ऐकणे, जाणणे, मानणे, दंगणे, रंगणे, नाचणे, खेळणे, हिंडणे, डोलणे, राहणे यात मराठी कुठे आहे? भाषिक समग्र व्यवहार म्हणजे या सर्व क्रियात नित्यव्यवहारात मराठी भाषा, साहित्य, लिपी, संस्कृतीचा वापर.
स्वतंत्र महाराष्ट्र स्थापनेच्या वेळी मराठी अस्मितेच्या पोटी सीमाभागातील बंधू-भगिनींनी तिच्या अस्तित्व रक्षणासाठी जी लढाई लढली, संघर्ष केला, तो महाराष्ट्रात राहणा-या मराठी भाषिकांना मराठीची जी अस्मिता व अस्तित्व जाण असते, ती महाराष्ट्रात कमी. परिणामी मराठी साहित्य संमेलने महाराष्ट्रात होणे व सीमाभागात होणे यात फरक आहे नि असतो. मी तर सांबरा, बेळगुंदी, कारदगा, आरग, बेडग आदि साहित्य संमेलनात अध्यक्ष होऊन अनुभवले आहे. चिंचवाड, राधानगरी, मिरज इत्यादी संमेलनाचा मी अध्यक्ष होतो. सीमाभागातील मराठी साहित्य संमेलने शासन अनुदानावर न होता ती लोकवर्गणी, देणगीतून उभी राहतात ती साच्या गावाची साहित्य जत्रा असते. माहेरवाशिणी गावी संमेलनासाठी येतात. घरोघरी रांगोळी, गुळ्या, तोरणे केवळ सीमाभागातच पाहायला मिळतात. गावचे जेवण फक्त तिथेच असते. उचगाव, कडोली, सांबरा, कारदगा, बेळगुंदी, साहित्य संमेलने पंढरपूरच्या आषाढ, कार्तिकी वारीप्रमाणे लोकोत्सव असतात. हे मी अनेकदा अनुभवले आहे.
मराठी भाषा, साहित्य, संस्कृती, लिपीचे भवितव्य साहित्य संमेलनाच्या उत्सवी आयोजनांपेक्षा दैनंदिन वापर, व्यवहारावर अवलंबून आहे. हे लक्षात घेऊन आपण शिक्षण, माध्यम, संपर्क साधने, जीवन व्यवहारांच्या सर्व पैलू आणि पातळ्यांवर मराठी वापरावर दक्ष असायला हवे. या लेखात आरंभिक इंग्रजी उदाहरणे वगळता कुठेही इंग्रजी शब्दांचा वापर नाही. ती उदाहरणे आपल्या विकृत मराठी वापराचे पुरावेच होत. त्याचे आधिक्य भाषिक
