पान:शब्द सोन्याचा पिंपळ (Shabda Sonyacha Pimpal).pdf/146

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

राहता समाजातील नागरिकांचे आजन्म शिक्षण केंद्र (Life long Learning) वा जीवनलक्ष्यी निरंतर शिक्षण संस्था म्हणून विकसित करण्यावर भर देण्यात आला आहे. सार्वजनिक ग्रंथालयांचे आजवरचे कार्य स्थानिक वाचकांच्या गरजा पुरविण्यापुरते मर्यादित होते. नव्या संकल्पनेनुसार भारतातील सर्व सार्वजनिक ग्रंथालये इंटरनेटद्वारे जगातील सर्व विद्यापीठे व ग्रंथालये यांना जोडण्याचे लक्ष्य निर्धारित केले असल्याने आपल्या ग्रंथालयांनी ग्रंथसंग्रहण, संरक्षण, देवघेव, विकास इत्यादी बाबत जागतिक प्रगती लक्षात घेऊन आपल्या सेवांचा दर्जा उंचावून कार्यपद्धतीत आमूलाग्र बदल करणे अपेक्षित आहे. त्यासाठी सार्वजनिक ग्रंथालयांचे संगणकीकरण, महाजालीय जोडणी (Net connectivity), ई-बुक्स, ई-जर्नल, दुर्मीळ ग्रंथांचे डिजिटलायझेशन या गोष्टी अनिवार्य मानण्यात आल्या आहेत. ग्रंथालये वाचकांसाठी मर्यादित न राहता प्रत्येक जिज्ञासूच्या ज्ञान, संदर्भ, अध्ययन, अध्यापन, अनुवाद, संशोधन इत्यादी दृष्टीने साहाय्य व मार्गदर्शन करणारे केंद्र होणे आवश्यक मानण्यात आले आहे. केवळ माहिती देणे आता पुरेसे न मानता अद्ययावत माहिती पुरवण्यावर भर राहणार आहे. सार्वजनिक ग्रंथालयाची ही नवी उद्दिष्टे म्हणजे विकास व प्रगतीची नवी क्षितिजे असून जी ग्रंथालये संगणक क्रांतीमुळे आलेल्या जागतिक आव्हानांना स्वीकारणार नाहीत. त्यांच्याकडे युवा वाचक फिरकणारसुद्धा नाहीत. ग्रंथालयात सायबर कॅफे, कॉफी हाउस, ई कंटेंट अँड कलेक्शन, वैचारिक देवघेवीचे केंद्र, व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंग सुविधा, किंडलस् इत्यादी सुविधा आता काळाची गरज होय.

 सार्वजनिक ग्रंथालये : सुविधा विकासासंबंधी शिफारशी -

 राष्ट्रीय ज्ञान आयोगाने भारतातील शालेय, विद्यापीठीय तसेच सार्वजनिक ग्रंथालयांचा विकास व्हावा म्हणून काही शिफारशी आपल्या ग्रंथालयासंबंधी अहवालात केल्या असून भारत सरकारने त्या स्वीकारल्या आहेत. त्यानुसार आर्थिक तरतूदही केली जात आहे. सदर शिफारशींत ग्रंथालय हा विषय समवर्ती सूचीत अंतर्भूत करण्याची क्रांतिकारी शिफारस केली आहे. पूर्वी ग्रंथालय विकास ही केवळ राज्याची जबाबदारी होती. नव्या धोरणानुसार ती केंद्र व राज्याची संयुक्त जबाबदारी असल्याने ग्रंथालय विकासाचा राष्ट्रीय आराखडा ठरून सर्व ग्रंथालये एकमेकांस बँकेसारखी जोडली जातील व सामान्य वाचकास सर्व ग्रंथालयांचा लाभ घेता येईल. यासाठी स्थायी ग्रंथालय आयोगाची स्थापना करण्याची महत्त्वपूर्ण शिफारस करण्यात आली

शब्द सोन्याचा पिंपळ/१४५