३५२ वैदिक तत्वमीमांसा आद्यः पूर्व-उक्ताः दोषाः तत्-अवस्थाः एव । ज्ञ-शाक्तं अपि तु अनुमिमानः प्रतिवादित्वात् निवर्तेत ।....वैषम्यउपगम-योग्याः अपि गुणाः साम्य-अवस्थायां निमित्तअभावात् न एव वैषम्यं भजेरन् । भजमानाः वा निमित्तअभाव-अविशेषात् सर्वदा एव वैषम्यं भजेरन् इति प्रसज्यते एव अयं अनन्तरः अपि दोषः ॥ (शारीरकभाष्य, २।२।९) रामानुजाचार्यांनी या प्रधानवादाचे निराकरण केले आहे ते असेः-अत्र उच्यते ।....न भवत्-उक्तं प्रधानं विचित्र जगत्-रचना-समर्थम् । अचेतनत्वे सति तत् स्वभावअभिज्ञ-अनधिष्ठितत्वात् । यत् एवं तत् तथा, यथा रथप्रसादादि-निमणे केवल-दारु-आदिकम् । दारु-आदेः अचेतनस्य तत्-ज्ञ-अनधिष्ठितस्य कार्य-आरंभ-अनुपपृत्तेः दर्शनात् , तत-ज्ञ-अधिष्ठितस्य कार्य-आरंभ-प्रवृत्तेः दर्शनात् च, न प्राज्ञ-अनधिष्ठितं प्रधानं कारणं इति उक्तं भवति || ( श्रीभाष्य, २।२।१ ) ह्मणजे, या प्रधानवादा संबंधाने आमचे ऋणणे असे की, सांख्यांनी ज्याचे प्रतिपादन केले आहे त्या प्रधाना कडून जगाची विचित्र रचना उत्पन्न केली जाणे शक्य नाहीं. कारण ( त्यांच्या मते ) हे प्रधान चैतन्य-रहित असून, त्याचा स्वभाव जिला माहीत आहे अशा कोणत्याही चैतन्यरूप शक्ती कडून त्याचे नियमन केले जात नाही. ज्या चैतन्यरहित वस्तूचे कोणत्याही चैतन्यरूप वस्तू कडून नियमन केले जात नाहीं, अशा कोणत्याही चैतन्यरहित वस्तू कडून रचनारूप कार्य उत्पन्न केले जात नाहीं. उदाहरणार्थ, लाकूड वगैरे ज्या चैतन्यरहित वस्तु त्यांना रथ, राजवाडे, वगैरे कार्ये स्वतंत्रपणे
