'व्हॉट वेंट राँग?' : बंदीच्या बोचण्या कथा
तसे माझे नाव सीमा. एकोणीस वर्षांची असताना अपरिचित दिल्लीत आले. रिक्षावाल्याने फसवून बलात्कार केला. पुढे निकाह, मी अफसाना झाले. तशी घरच्यांनीही मला टाकले, आज पदरातली मुले हाच माझा जीवन आधार!
मी मनू, वय अवघे नऊ वर्षांचे. दुकान फोडणारा माझा मित्र होता. मैत्री हाच माझा गुन्हा. मी रिमांड होममधून नुकताच बाहेर आलोय. निष्पाप मी. समाजाच्या नजरेत मात्र गुन्हेगार!
आमचे कुटुंब तसे कुणाच्या अध्यातमध्यात नव्हते. पंजाबात दहशतवाद बोकाळला तेव्हा आमच्यासारखी कुटुंबे हकनाक शिकार झाली. पोलीस नि आतंकवादी दोघांचे आम्ही हक्काचे बळी. आज निर्वासित छावणीत निराश्रितांचे जीवन कंठतोय! माणूसपण हरवलेली माणसे आम्ही!
या नि अशा किती तरी सामाजिक अत्याचारांच्या बळी ठरलेल्यांच्या आत्मकथांचा संग्रह आहे 'व्हॉट वेंट राँग?' शीर्षकापासून तुम्हास तो विचार करायला भाग पाडतो. भारतीय पोलीस सेवेतील उच्चाधिकारी डॉ. किरण बेदी यांनी आपल्या सामाजिक कार्यानुभवातून 'इंडिया व्हिजन फाउंडेशन' नावाची संस्था स्थापन केली आहे. ती प्रामुख्याने तुरुंगमुक्त बंदिजनांच्या पुनर्वसनाचे कार्य करते. 'नवज्योत' ही व्यसनमुक्तीची सामाजिक पुर्नस्थापना करण्याचा प्रयत्न करते. अशाच आणखी ब-याच संस्था आहेत. ‘फॅमिली व्हिजन', ‘क्राईम होम चिल्ड्रन प्रोजेक्ट' इत्यादी. या संस्था परस्पर सहकार्याने पूरक कार्य करतात. त्याच्याकडे रोज येणारी गा-हाणी किरण बेदी यांनी त्यांच्याच शब्दात आत्मकथनांच्या रूपात आपणापुढे ठेवलीत. ती वाचत असताना मन बधिर होऊन जाते. बुद्धी कुंठित होते. वाचक विचार करू लागतो - नेमके चुकले कुठे? 'व्हॉट वेंट राँग?' मध्ये अशा सदतीस दर्दभच्या कहाण्या आहेत. ज्यांना कुणाला समाजमन, शासन व्यवस्था, पोलिसी यंत्रणा, तुरुंग, रिमांड होम बदलायचे असेल त्यांना हे पुस्तक सामाजिक दस्तऐवजाचे काम करील.
‘आय डेअर' हे परेश डंगवाल यांनी लिहिलेले किरण बेदी यांचे चरित्र, ते वाचताना त्यांची घडण नि संघर्ष कळतो. ‘इटस् ऑलवेज पॉसिबल' तिहार
