पान:वेचलेली फुले (Vechaleli Fule).pdf/32

बालशिक्षण : आचार आणि विचार - एक अवलोकन

शिवाजी विद्यापीठाचा प्रौढ/निरंतर आणि विस्तार कार्य विभाग हा अनौपचारिक शिक्षण प्रक्रियेत नित्य नवे प्रयोग करून गरजेनुरूप शिक्षणविषयक पाठ्यक्रमांची आखणी व अंमलबजावणी करणारा विभाग म्हणून ओळखला जातो. या विभागाने परिचारिका, दाई प्रौढशिक्षण इत्यादी बरोबरच अंगणवाडी, बालवाडीसाठी आवश्यक असलेल्या शिक्षकांसाठी प्रशिक्षणाचा एक धडक कार्यक्रम हाती घेतला आहे. या प्रशिक्षणात केवळ पारंपरिक बालशिक्षणाची मूलतत्त्वे शिकविली जात नाहीत, तर या शिक्षणामागील सामाजिक दायित्व व जाणीव निर्माण करण्याचा नियोजनबद्ध प्रयत्न केला जातो. या प्रयत्नाचे उदाहरण म्हणजे या विभागातर्फे प्रकाशित करण्यात आलेले पाठ्यपुस्तक ‘बालशिक्षण विचार आणि आचार' होय.
    डॉ. भालबा विभूते यांच्या कष्टपूर्वक व दूरदृष्टीने साकारलेल्या व त्यांच्या संपादनाचा कुशल स्पर्श लाभलेल्या या ग्रंथाचे आगळे असे महत्त्व आहे. भारतात बालकांविषयीच्या कोणत्याच प्रश्न व समस्येचा विचार हा पूर्ण गांभीर्याने व नियोजनबद्ध पद्धतीने झालेला नाही. गल्लीबोळात नि ग्रामीण भागातील वाड्या-वस्तींवर सुरू झालेल्या बालवाड्या म्हणजे मुलांना तीन तास डांबून ठेवणारी यातनाघरे होय. याचे रूपांतर शिशु-विहार, बालसंस्कार केंद्र, बालछंद केंद्र, सृजन आनंद मंच इत्यादी मध्ये व्हायचे तर ते शिक्षण देणारी शिक्षिका संस्कारी व प्रशिक्षित व्हायला हवी व त्यासाठी तशी दृष्टी देणारे पाठ्यपुस्तक हवे. स्वातंत्र्याच्या गेल्या चार दशकांच्या कालावधीत आपणास याची गरज वाटली नाही, यांसारखे दुर्दैव ते कोणते असणार? ही त्रुटी या नव्या पाठ्यपुस्तकाने भरून काढली आहे.
   नुकतेच प्रकाशित झालेले हे पुस्तक तसे मूळ पुस्तकाची दुसरी सुधारित आवृत्ती होय. पण एकूण पुस्तकाची पुनर्रचना पाहता ते स्वतंत्र नवे पुस्तकच म्हणावे लागेल. बालशिक्षणाची मूलतत्त्वे, व्यवस्थापन, बालकल्याण, बालमानसशास्त्र, बालआरोग्य इत्यादी क्षेत्रात आजीवन कार्य करणाच्या अनुभवी कार्यकर्त्यांच्या सिद्धहस्त लेखणीतून या ग्रंथातील लेख साकारले असल्याने


वेचलेली फुले/३१