पान:वेचलेली फुले (Vechaleli Fule).pdf/25

गुलमोहर : मनुष्य संबंधाची कादंबरी

प्रा. अनिल सोनारांचा मूळ पिंड नाटककाराचा. सारे प्रवासी तिमिराचे ‘मालकीण मालकीण दार उघड' सारख्या नाटकांनी ते प्रसिद्धीच्या झोतात आले. ‘साधने'त वारंवार प्रसिद्ध होणा-या एकांकिका हेच सांगून जातात. ‘गुलमोहर' मुळे ते प्रथमच कादंबरीकार म्हणून आपल्या पुढे येत आहेत. असे असले, तरी यातील संवादप्रचुरता, पात्रसंबंध, कथेतील प्रसंग नाटकाशी आपली जवळीक सिद्ध करताना दिसतील.
  गुलमोहर उन्हाच्या कडाक्यात फुलतो म्हणून त्याचे ‘फूलपण' कोणी नाकारत नाही. तो फुलतो तेव्हा त्याची अर्धीअधिक पाने गळून पडलेली असतात. नानासाहेबांचे जीवन हे या गुलमोहरासारखे आहे. आपली मुलगी कालिंदी उपवर झाली तरी नानांच्या जीवनात अजून वसंतच दरवळतोय. दोन विवाहांनंतर तिस-यांचा विचार यात त्यांना गैर काहीच वाटत नाही. जीवनसूर्य वानप्रस्थाच्या क्षितिजावर विसावू पाहात असतानाही नाना लोचनच्या प्रणयलीलेतच रमून राहिलेले दिसतील. या मूळ कथेबरोबरच या कादंबरीत कालिंदी, संजय, सुधीर व मृणाल, संजय, विनय इ. च्या प्रेमाच्या त्रिकोणात्मक कथा आढळतात.
  कादंबरीतील प्रमुख व प्रासंगिक कथानकांची गुंफण पाहताना ती प्रेम नि प्रणयाच्याच धाग्यांनी प्रामुख्याने गुंफण्याचा प्रयत्न केल्याचे दिसून येईल. संवाद शैलीमुळे कथानक सतत गतिशील रहायला मदत झाली आहे. अलीकडच्या कथा, कादंब-यांत आधुनिकतेचा मुलामा देण्यासाठी इंग्रजी वाक्यांचा भडिमार करण्याची आलेली फॅशन आपणास या कादंबरीतही पाहायला मिळेल. समृद्ध नि सुधारित जीवन केवळ भाषेनेच प्रतिबिंबीत करता येते का? याचा विचार व्हावयाला हवा. यातील बरीच पात्रे अस्पष्ट वाटतात. पात्रापात्रांतील संबंध सहज लक्षात यायला हवे. तसे इथे झालेले नाही. कादंबरीच्या विशाल पटलावर पात्रे ही रेखीव, ठसठशीत चित्रित व्हायला हवी होती. पात्रानुकूल भाषा ही या कादंबरीची जमेची बाजू. ‘अमृताची गोडी कळायला जीभसुद्धा सवर्णाची असावी लागते, सारख्या वाक्यांनी कादंबरी लालित्यपूर्ण बनली


वेचलेली फुले/२४