पान:वेचलेली फुले (Vechaleli Fule).pdf/14

विकिस्रोत कडून
या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे

________________

छंदशास्त्र व संगीताचा संबंध


सामान्य रसिकांना अभिजात संगीताची गोडी वाटावी म्हणून अभिनव पद्धतीने संगीताची गती देणाच्या श्री. बाबूराव जोशींनी वाङ्मयातील छंदाचा संगीताशी असलेला संबंध प्रस्तुत ग्रंथाद्वारे स्पष्ट केला आहे. आपल्याकडे छंदशाखासारखा लयबद्ध विषय रूक्ष करून शिकविण्याची सर्वथैव अनिष्ट परंपरा रूढ आहे. स्वतः भाषा शिक्षकांची संगीतात फारशी गती नसते. यामुळे तो छंदातील लय वजा करून त्याच्या मात्रा, गण, यती इ. रचनेवरच अधिक भर देतो. काव्याच्या अध्ययन व अध्यापनातील हरवलेली लय श्री. बाबूराव जोशी यांनी या पुस्तकाद्वारे देण्याचे महत्त्वपूर्ण कार्य केले आहे. व्यवसायाने वकील असणारा हा संगीतप्रेमी डॉ. माधव पटवर्धनांच्या ‘छंदोरचना'सारख्या मूलगामी ग्रंथाचे अध्ययन करून प्रत्येक छंदाची नोटेशन तयार करतो. इतकेच नव्हे, तर जिज्ञासूंसाठी त्याच्या मास्टर टेप्सही बनवतो. ही खरोखरीच प्रेरणादायी गोष्ट आहे. कला विकास हा कलेच्या व्यासंगाने, वेडानेच होतो, याचे हे पुस्तक मूर्तिमंत उदाहरण होय. शाळा, कॉलेज व विद्यापीठांतून होणाच्या छंदशास्त्राच्या अध्यापनात या पुस्तकांचा वापर झाला तर अध्ययन खचितच सरस होईल. प्रस्तुत ग्रंथात लेखकाने छंदशास्त्राची सांगोपांग चर्चा केली असून छंदातील गेयता अत्यंत सुलभ पद्धतीने विवेचित केली आहे. छंदाची गेयता लक्षात घेऊन मात्रा, जाती, यती इ. चे केलेले विश्लेषण हे या ग्रंथाचे आगळे वैशिष्ट्य मानावे लागेल. संगीत नि छंदाच्या विविध शास्त्रीय चिन्हांचा छपाईत केला गेलेला वापर द्रष्टेपणाचेच द्योतक आहे.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ • छंदशास्त्र व संगीत (संशोधन)
लेखक - ले. श्री. बाबूराव जोशी
प्रकाशक - अजब पुस्तकालय, कोल्हापूर
प्रकाशन वर्ष - १९८५
पृष्ठे - १९२   किंमत १६ रु.


वेचलेली फुले/१३