पान:वि. स. खांडेकर चरित्र (V. S. Khandekar Biography).pdf/86

विकिस्रोत कडून
हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

 नंतर विनायकांचा स्पर्श लाभलेला 'देवता'वर आधारित मंदिर' हा हिंदी बोलपट दिनकर द. पाटील यांच्या साहाय्याने प्रकाशित झाला. मग आला ‘विश्वामित्र' (१९५२).
विश्वामित्र
 मास्टर विनायकांनंतर वि. स. खांडेकरांच्या कथेस तेवढ्याच तोलामोलाचा कलामहर्षी बाबूराव पेंटर यांच्यासारखा दिग्दर्शक लाभावा, यासारखी अभिमानाची गोष्ट ती दुसरी कोणती असणार? ‘विश्वामित्र'ची कथा तशी पौराणिकच. ‘सुभद्रा'नंतरची वि. स. खांडेकरांची ही दुसरी पौराणिक पटकथा. ‘विश्वामित्र' या कथेचा नायक. तो कान्यकुब्जचा राजा. एकदा तो शिकारीच्या नादात वसिष्ठ मुनींच्या आश्रमात जातो. तिथे त्याला कामधेनूच्या अलौकिक शक्तीचा प्रत्यय येतो. तो कामधेनू हस्तगत करण्याचा प्रयत्न करतो; पण हरतो. मग तो कामधेनू प्राप्तीसाठी शंकराची तपश्चर्या करतो. त्याला सर्वसिद्धी प्राप्त होते. तरी तो ब्रह्मर्षी बनू शकत नाही; कारण त्याच्यात आत्मशुद्धीचा अभाव असतो.
 ही पारंपरिक कथा घेऊन वि. स. खांडेकरांनी आत्मशुद्धीचं महत्त्व, रतीचं तारुण्य, सौंदर्य आणि तपोबलाचं सामर्थ्य यांचं द्वंद्व या साऱ्या संघर्षात चारित्रिक श्रेष्ठता, शुचिता इत्यादी मूल्यांचे महत्त्व या कथेद्वारे रेखांकित केले आहे.
 वसंतराव पवार निर्माते असलेला हा हिंदीपट बी. एम. आर्टस लिमिटेडसाठी तयार करण्यात आला होता. यात सप्रू, शीला नाईक, जोग, सुधाबाई आपटे, भगवान, किरणबाला इत्यादींच्या भूमिका होत्या. मनोहर खन्ना यांनी याचे संवाद व गीते लिहिली होती. त्यांना स्वरसाज चढविला होता आशा भोसले, सुधीर फडके, मोहनतारा, अजिंक्यसारख्या गायकांनी. ‘बावरे नयन' फेम दादा माचवे यांनी याचं चित्रीकरण केलं होतं. पार्वतीकुमारनी नृत्यांचं दिग्दर्शन केलं होतं. भूपाळी, आरती, गीत, नृत्य इत्यादींनी हा चित्रपट कलात्मक बनविण्याचा प्रयत्न केला होता. सप्रू यांनी विश्वामित्र व शीला नाईक यांनी मेनका यांच्या भूमिका अप्रतिम वठल्या होत्या. ट्रिक सीन्स हे या चित्रपटाचं स्वतःचं असं वैशिष्ट्य होतं. याच्या निर्मितीसाठी बाबूराव पेंटर यांनी भव्य सेट्स तयार करून आपलं कलामहर्षीपद पणाला लावलं होतं.
दानापानी

‘दानापानी' हा हिंदी बोलपट. याची मूळ पटकथा वि. स. खांडेकरांनी मराठीत लिहिली. ती इथे सविस्तर देण्यात आली आहे.

वि. स. खांडेकर चरित्र/८५