संस्कार सेवादलाचा
खूप खूप वर्षापूर्वीची पहाट. मंद निळ्या रंगाचा झुंजुरका उजेड . झाडांचे डोळे अजून उघडायचे आहेत. अशावेळी दुरून जवळ येत जाणारा ठोस आणि स्पष्ट आवाज , जोडीला पावलांची दमदार लय.
कदम कदम वढाये जा
खुशीके गीत गाये जा ...
अर्धमिटल्या झोपेतून मी झडझडून जागी होई आणि खिडकीच्या जाळीला नाक टेकवून वाहेर पहात राही . गाण्याचे सूर जसजसे जवळ येत , तशी जाळीच्या बेचकीत छोटे छोटे पंजे अडकवून खिडकीतून डोकं वाहेर काढून ते स्वर नजरेआड जाईस्तो पाहत राही. पांढरेशुभ्र सदरे आणि खाकी विजारी घातलेला तो गाता जत्था. त्यात दशरथ तात्या, आई आणि पपा असत. पुढ्यात नेनेकाका असायचे. त्यांचे ताठ लयदार चालणे , हनुवटीच्या सरळ रेषेतून व्यक्त होणारा आत्मविश्वास . मी जेमतेम चारपाच वर्षांची . राष्ट्रसेवादलाच्या प्रभातशाखेच्या प्रभातफेरीचे ते गोंदवण, माझ्यावरचा पहिला कळता संस्कार.
चढती दुपार, खानदेशी उन्हाळ्याची. डॉक्टर अष्टपुत्रेबाईंच्या घराच्या मागच्या माडीतला तिसरा मजला. तिथे सेवादलाचा वौद्धिक वर्ग असे. आचार्य केळकर, मधुभाई लिमये किंवा आणखी कोणी बौद्धिक घेताहेत. पेशंटस् संपवून कधीमधी बाईही तिथे येई. आईपण असे. मी नि वसू जिन्याच्या शेवटच्या पायरीवरून आत डोकावून पाहतोय. पोटात भूक उसळलेली. पण वाईसमोर वोलायची हिंमत नाही. साऱ्यांचे नितान्त गंभीर चेहरे. मग हलक्या पावलांनी माडी उतरून जाणे ...
तो दिवस स्वच्छ आठवतोय. संध्याकाळची वेळ, जिनिंग मिलच्या पटांगणात शाखा भरलेली. इतक्यात कोणीतरी मुलगा धावत आला. त्याने शाखानायकाच्या कानात काहीतरी सांगितले. मुली रडताहेत. राष्ट्रपिता महात्माजींच्या निघृण खुनाची वार्ता होती ती. सगळे भराभरा पांगले. बाईचे घर दोन मिनिटांच्या अंतरावर होत. पण रस्ता पार होईना. तिच्या घरासमोर गर्दी. त्या भयानक बातमीने दशरथ तात्या बेशुद्ध पडले होते.
________________________________ संस्कार सेवादलाचा ॥११॥
