वाचनाचा पुनर्जन्म घडवून आणणे होय.
एकविसावे शतक हे हक्कांचे शतक होय. आज वाचकांचा जाहीरनामा (Declaration or Manifesto of Reader) जाहीर झाला असून त्यातून वाचकांना हक्क बहाल करण्यात आले आहेत. आज जगभर २३ एप्रिल हा दिवस 'जागतिक पुस्तक दिन' म्हणून साजरा केला जातो. तो दिवस एका अर्थाने 'वाचक हक्क दिन'च होय. डॅनिएल पेन्नाक या फ्रेंच लेखकाने 'दि राइट्स ऑफ दि रीडर' हे पुस्तक सन १९९२ मध्ये लिहिले. त्यातून वाचक हक्क पुढे आले. त्यानुसार (१) वाचन हा प्रत्येकाचा हक्क आहे. (२) वाचताना अधली मधली पाने न वाचता तशीच उलटण्याचा हक्क आहे. (३) पुस्तक पूर्ण न वाचता अर्धवट सोडण्याचा वाचकास हक्क आहे. (४) पुस्तक पुनःपुन्हा वाचण्याचा वाचकास हक्क आहे. (५) वाचकास काहीही वाचण्याचा हक्क आहे. (६) पुस्तक म्हणजे पूर्ण वास्तव असा समज/ गैरसमज करून घेण्याचा वाचकास हक्क आहे. (७) कुठेही कसेही वाचण्याचा वाचकास हक्क आहे. (८) पुस्तकात गढून जाण्याचा वाचकास हक्क आहे. (९) वाचकास मोठ्याने वाचण्याचा हक्क आहे. (१०) पुस्तक वाचल्यावर मत देण्या न देण्याचा वाचकास हक्क आहे.
सदर हक्कान्वये वाचक जे वाचतो त्यातून त्याच्या जीवनातील ताण- तणाव दूर होण्यास, ते शिथिल होण्यास साहाय्य होते. वाचनामुळे वाचकाचा शब्दसंग्रह वाढून भाषिक क्षमता वृद्धिंगत होते. वाचन माणसास संयमी, सहनशील, समजूतदार, सुसंस्कृत, सभ्य बनवते. नीतीची चाड नि विधिनिषेध विवेक ही वाचनाचीच देणगी होय. कल्पनाशक्तीचा विकास हे तर वाचन वरदानच! वाचनामुळे आत्मशोध सुरू होतो म्हणजे तो एक मनुष्य विकासाचा प्रस्थान बिंदूच!
☐☐
