ग्रंथ : व्याख्या
ग्रंथ-पुस्तकाचे स्वरूप विशद करताना वेळोवेळी अनेक लेखक, विचारक, कोश इ.द्वारे पुस्तकाची रचना व स्वरूप स्पष्ट करणाऱ्या अनेक प्रकारच्या व्याख्या, परिभाषा, संज्ञा देण्यात आल्या आहेत. त्यापैकी काहींवर दृष्टिक्षेप टाकला तरी आपणास ग्रंथ म्हणजे काय ते कळण्यास मदत होते. - 1
१. "A written or printed work consist of pages glued or sewn together along one side and bound in covers." या व्याख्येतून पृष्ठ बांधणीतून पुस्तक आकारल्याचे स्पष्ट होते. ही व्याख्या पुस्तकाची रचना समजावते.
२."A long written or printed literary composition."2
सदरची परिभाषा साहित्य रचना म्हणजे पुस्तक म्हणते. आज ग्रंथ म्हणजे ज्ञान, साहित्य, तत्त्व, सिद्धांत मानले जाते, ते पुस्तकांच्या या प्रचलित रूपांमुळेच.
३."A book is a series of pages assembled for easy portability and reading, as well as the composition contained in it."3
सदर व्याख्या अधिक स्वयंस्पष्ट होय. पुस्तके अनेक खंडांमध्ये प्रकाशित होतात. शिवाय ती संयुक्त व सुविधाजनक निर्मिती असल्याची गोष्ट सदर व्याख्या सूचित करते.
४."A book is non-periodical printed publication of at least 49 pages, exclusive of cover pages."4
यात मुखपृष्ठांशिवाय किमान ४९ पृष्ठे ही पुस्तकांची पृष्ठसंख्या आंतरराष्ट्रीय स्तरावर निश्चित केली गेली आहे. शिवाय ते नियतकालिकांसारखे निश्चित काळानंतर (दैनिक, साप्ताहिक, पाक्षिक इ. रूपात) प्रकाशित होत नसल्याचे सांगून पुस्तक व नियतकालिकांतील फरक अधोरेखित केला आहे.
1. A book of selected Poems 2. Merriam - Webster Dictionary 3. Wikipedia
4. Revolution of Book- Unesco.
