कठीण अन्नही सात्विक अन्नापैकीच आहे. डाळीवर्गात व इतर फळांत नायट्रोजनयुक्त पौष्टिक द्रव्ये आढळतात. ही सर्व अन्नें निरनिराळ्या स्थितीत असतात. तथापि बीजाचे जनन होत असतां त्यावर रासायनिक परिणाम होऊन, ती अन्नें विरघळतात. ह्या विरघळलेल्या स्थितीत ती द्रव्ये लवकर पचविली जाऊन संघटनात्मक कार्य घडते. त्यामुळे बीजापासून अंकुर फुटून रोपा वाढू लागतो.
बीजांतील महत्त्वाचा भाग म्हणजे त्यांतील गर्भ होय, व त्यामुळेच बीजास इतके महत्त्व आले आहे. कारण त्यापासून पुढील रोपा अगर झाड तयार होते. बीजांतील अन्न व कवची इतकी महत्त्वाची नसून मुख्य गर्भास सर्व प्रकारची सोय व्हावी व त्याच्या मार्गात कोणतीही अडचण पडू नये, एतदर्थ त्यांची योजना असते. गर्भ हा खरोखर बालरोपा असून त्यांत रोप्याचे सर्व भाग संकुचित स्थितीत आढळतात. बीजदलें (Coty-ledons ), आदिमूल (Radicle ) व प्रथम खोड (Plumule ) तसेच त्या गर्भास अवश्य लागणारा पोषक मगज, इतक्या वस्तु गर्भात आढळतात. ह्या वरील वस्तूंखेरीज अशी दुसरी वस्तु कोणती आहे की, ती गर्भात नसतां केवळ झाडांतच आढळते. फुले येण्याच्या प्रथमची जी वनस्पतीची स्थिति असते, ती स्थिति गर्भाची असते. फक्त प्रत्येक वस्तु लहान व संकुचित प्रमागांत असते, एवढाच काय तो फरक. बीजदलांच्या संख्येप्रमाणे एकदल, द्विदल अगर बहुदल बीजें समजतात.
एकदल बीजाताल गर्भ एका बाजूस असून त्याचे भोंवतीं मगजाचे आवरण असते. कधी कधी द्विदल जातीप्रमाणे मध्यभागी गर्भ असून चौहोंबाजूस मगजांचा साठा असते. पण अशी स्थिति विरळा असते. द्विदलबीजांत गर्भ नेहमी मध्यभागी असून आदिमूल व प्रथम खोड ह्यांचा सांधा दोन्ही बीजदलास चिकटला असतो. बीज छिद्राच्या जवळच आदिमूल असुन त्यांतून ते उगवून बाहेर येते. प्रथम कोंब लहान लहान पानांचा बनला असतो. द्विदल बीज उगवतांना नेहमी मध्यभागी दोन समोरासमोर पानें दृष्टीस पडतात. पण एकदल बीजांत पान एक येऊन ते जणूंं गुंडाळले आहे, असे वाटते.
विशेषेकरून बीजदले सारख्या आकाराची असतात. कधी कधी त्यांचे कमी अधिक लहान आकार आढळतात. जसे शिंघाडा वगैरे. द्विदल वनस्पतीत
