फळांचे वर्गीकरण करण्यांत त्यांची स्त्रीकेसरदलें संयुक्त अगर सुटीं, अधःस्थ को उच्चस्थ, सुकीं अगर मांसल, एकबीजी अगर बहुबीजीं, फुटणारी अथवा न फुटणारी, वगैरे गोष्टींचा विचार केला जातो. शिवाय फळे खरीं अगर भ्रामक, तसेच फळे कापिली असतां त्यांत स्पष्ट दिसणारे विभाग, बीजाची मांडणी, फळांतील गीर, अण्डाशयापासून अगर नाळेच्या कमी अधिक वाढीपासून उत्पन्न होतो ह्याविषयी विचार, फळांचे बाह्यांग, बीजाची सोडवणूकं, वगैरे सर्व गोष्टींचे मनन करून फळांचे वर्गीकरण कसे कंरितां येईल हे पाहिले पाहिजे. तसेच व्यावहारिक व शास्त्रीय फळे ह्यांतील भेद, अथवा फळ एकदली अगर एकबीजी असून जेव्हां विशेष मोठे नसते, तेव्हां बीज व फळ ह्यांमधील फरकही सांगितला पाहिजे. नाहीतर फळास बीज अथवा बीजास फळ, असा चुकीचा समज होण्याचा संभव आहे. साधी फळे, संयुक्त फळे, बहुगुणित फळे, वगैरे प्रकार फळांचे करितां येतात. असो, वरील गोष्टींच्या अनुसंधानानें कांहीं फळांचे वर्णन खाली देण्याचा विचार आहे.
तुळशी व माठ ह्या दोन्ही वर्गातील फळे उच्चस्थ असून एकबीजी असतात. दोन्हीमध्ये बारीक बीज असून दोन्हींतील फळांचे बाह्यांग सुके वाळलेले असते. पण तुळशीवर्गात फळांतील बाह्यांग बीजापासून अलग करितां येत नाही, व माठामध्ये ते वेगळे करितां येते. ही फळे लहान व एकबीजी असल्यामुळे फळ व बीज ही दोन्ही एकच असावीत असे वाटते. निदान दोन्हींतील फरक स्पष्ट कळत नाही. फळांवर नेहमीं परागवाहिनीचें कांहीं चिन्ह असते, पण बीजावर तिचा संबंध नसल्याने कोणतीही त्याप्रकारची खूण असणे शक्य नाही. ह्या जातीची फळे सुकी असून फुटत नाहींत, व बीजें मोकळी होत नाहींत.
आंबा, लोकॅट, जांभूळ, बकुळ वगैरे फळे उच्चस्थ असून त्यांतील बाह्यांगाचे तिन्ही पडदे स्पष्ट असतात. बाह्यांगाच्या मध्य पडद्याचा गीर बनून खाण्याचे कामी येतो. फळे मांसल असून आतील बीजे दगडासारखी कठीण होतात. हीं फळे फुटून बीजे बाहेर गळत नाहीत.
पावटा, भुयमूग, वाटाणा, उडीद, तूर, ताग, वगैरे फळांस शेंगा म्हणतात, ही फळे एकदली असून आंत नाळेपासून पडदे उत्पन्न होऊन पुष्कळ खण
