________________
१८00 मध्ये बेंगलोर येथे सुरू झाला होता. 'फ्रेंड इन नीड सोसायटी' तो वृद्धाश्रम चालवायची. महाराष्ट्रापुरते बोलायचे झाले तर त्यानंतर २५ वर्षांनी म्हणजे सन १८६५ मध्ये पुण्यात 'डेव्हिड ससून इन्फर्म असायलम' सुरू झाले.आज ते ‘निवारा' नावाने ओळखले जाते. (योगायोगाने की सामाजिक दृष्टिकोनामुळे माहीत नाही पण ते वैकुंठ स्मशानभूमी जवळच आहे.) पुढे अनेक ठिकाणी वृद्धाश्रम सुरू झाले. वृद्धाचा सांभाळ प्रामुख्याने कुटुंबात झाला पाहिजे ही भारतीय सामाजिक मन:स्थिती आजही आहे. वृद्धांचा सांभाळ दयेने करणे, अडगळ म्हणून त्यांच्याकडे पाहणे अशी मानसिकता त्या वेळी होती. समृद्ध घरात ठीक सांभाळ व्हायचा. पण अशिक्षित, गरीब, ग्रामीण कुटुंबात त्यांची आबाळ व्हायची. आजही ती होते आहे. वृद्ध संगोपन, संरक्षण, सांभाळ, शुश्रूषा, उपचार, मनोरंजन इ. संदर्भात आजही मोठ्या समाज प्रबोधनाची गरज आहे.
प्रश्न ३: ज्येष्ठ नागरिकांच्या अनेकविध समस्यांमुळे सामाजिक व कौटुंबिक स्थैर्यावर अनिष्ठ परिणाम होतो, असे आपणास वाटते काय?
प्रश्न ४ : गेल्या दोन-तीन दशकात ज्येष्ठ नागरिकांस आपल्या हक्कांची जाणीव झाली आहे, असे म्हटले जाते. (१९९१ मध्ये 'युनो'ने ज्येष्ठ नागरिकांसाठी हक्कांचा जाहीरनामा' मंजूर केला व १९९२ पासून १ ऑक्टोबर हा जागतिक वृद्ध दिन' जगभर पाळला जातो) हे कितपत खरे आहे?
उत्तर : ज्येष्ठांना आपल्या हक्कांची जाणीव झाली ती फक्त नोकरदार निवृत्तीवेतनधारक वर्गास. तीही निवृत्ती वेतनाच्या मर्यादेतच. ज्येष्ठांच्या विशेष अधिकाराबद्दल समाजात फेस्कॉम व संलग्न संघांनी प्रबोधनाचे प्रभावी कार्य केले नाही. ते करणे आवश्यकच नाही तर अनिवार्य आहे.
प्रश्न ५ .ज्येष्ठ नागरिकांच्या संघटना राष्ट्रीय पातळीवर उभारल्या जात आहेत, अशा ज्येष्ठ नागरिक संघटना, ज्येष्ठांचे जीवन समृद्ध, सुखी करण्यासाठी कितपत उपयोगी ठरतील?
उत्तर : आज राष्ट्रीय, राज्य, जिल्हा आणि गाव पातळीवरही ज्येष्ठ नागरिक संघ स्थापन झाले आहेत व त्यांची संख्या वाढते आहे, हे जागृतीचे लक्षण जरूर आहे. त्यातून संघटना आकारत आहे. पण त्यातून ज्येष्ठांचे जीवन समृद्ध व सुखी होण्याची मला सुतराम शक्यता दिसत नाही. त्याचे प्रमुख कारण ज्येष्ठ नागरिक संघांची सध्याची उद्दिष्टे व कार्यपद्धती जुजबी आहे. त्यांचे कार्य रोटरी, लायन्स, जायंट्स धर्तीवर चालते. वाढदिवस साजरे
